ABŞ-da aparılan son araşdırmalar bir daha üzə çıxarıb ki, hətta az miqdarda spirt istehlakı belə xərçəngə səbəb ola bilər.
Elchi.az xəbər verir ki, alkoqol ABŞ-da xərçəngin qarşısının alına bilən üçüncü səbəbidir.
Bildirilir ki, hər il təxminən 100 min xərçəng hadisəsi və 20 min xərçəngə bağlı ölüm birbaşa spirt istehlakı ilə bağlıdır.
Bu rəqəm alkoqollu içkilərin yol-nəqliyyat hadisələri nəticəsində ölənlərin sayından təxminən 10 dəfə çoxdur.
Alkoqol ən təhlükəli sinifdir
1980-ci illərdən bəri aparılan araşdırmalar göstərir ki, alkoqolun xərçənglə birbaşa əlaqəsi var. Spirtlə ağız boşluğu, boğaz, qırtlaq, yemək borusu, qaraciyər, yoğun bağırsaq, düz bağırsaq və döş xərçəngi arasında güclü əlaqə olduğu bildirilir.
Uzun müddətli və həddindən artıq spirt istifadəsinin də mədəaltı vəzi xərçəngi ilə əlaqəli olduğu bildirilmişdir.
ABŞ Milli Toksikologiya Proqramı 2000-ci ildə alkoqolu “insan kanserogeni məlum” elan edib. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatına bağlı olan Beynəlxalq Xərçəng Araşdırmaları Agentliyi 2012-ci ildə spirti ən təhlükəli qrup olan “Qrup 1 kanserogen” qrupuna daxil edib.
ABŞ Xəstəliklərə Nəzarət və Qarşısının Alınması Mərkəzləri (CDC) və Milli Sağlamlıq İnstitutları da alkoqolun müxtəlif xərçəng növlərinə səbəb olduğuna dair qəti elmi sübutların olduğunu təsdiqləyir.
Lakin 2019-cu ildə aparılan sorğuya görə, Amerikalı yetkinlərin yarıdan çoxu hələ də spirtin xərçəngə səbəb ola biləcəyini bilmir.
Alkoqol bədəndə xərçəngə necə səbəb olur?
Xərçəng hüceyrələr nəzarətsiz çoxaldıqda baş verir. Alkoqol DNT-ni zədələyir, bu hüceyrə bölünməsi prosesində mutasiyalara səbəb olur və şişin inkişafına təkan verir.
ABŞ Baş Cərrahının dərc etdiyi 2025-ci il hesabatına görə, spirtin xərçəngə səbəb olmasının yolları dörd başlıq altında qruplaşdırılır:
alkoqol mübadiləsi
Oksidativ stress və iltihab
Hormon səviyyələrində dəyişikliklər
Tütün kimi digər kanserogenlərlə qarşılıqlı əlaqə
Alkoqol orqanizmdə əvvəlcə asetaldehid adlı zərərli kimyəvi maddəyə çevrilir. Asetaldehidin özü xərçəngə səbəb olan bir maddə kimi müəyyən edilmişdir.
Bundan əlavə, spirt sərbəst radikalların istehsalını artıraraq hüceyrə quruluşunu zədələyir. Bu, zülalların yanlış sintezinə, iltihaba və şiş meydana gəlməsinə səbəb ola bilər.
Xüsusilə döş xərçəngi ilə əlaqəli estrogen səviyyələrini artıran spirt, bədəndəki A vitamini səviyyəsini azaldaraq bu riski daha da artırır.
Bundan əlavə, spirt tütün məhsulları ilə birlikdə istifadə edildikdə, ağız, boğaz və qırtlaq xərçəngi riskini əhəmiyyətli dərəcədə artırır.
Alkoqol siqaret tüstüsünün tərkibindəki kanserogen maddələrin orqanizmdə daha asan sorulmasına səbəb olur.
Təhlükəsiz doza varmı?
Mütəxəssislərin fikrincə, xərçəng riskini tamamilə aradan qaldırmaq üçün ən təhlükəsiz miqdar spirtli içkilərdən qətiyyən istifadə etməməkdir.
ABŞ Xəstəliklərə Nəzarət və Qarşısının Alınması Mərkəzləri və Alkoqoldan Sui-istifadə üzrə Milli İnstitutu qadınlar üçün gündə birdən çox, kişilər üçün isə iki içkidən çox olmamağı tövsiyə edir.
Amma yeni xəbərdarlıqlar deyir ki, hətta bu miqdarların altında olsa belə, hər qurtum riski artıra bilər.
Hər bir fərdin genetik quruluşu, həyat tərzi və sağlamlıq vəziyyəti spirtin orqanizmə təsirini dəyişir.
Bu səbəbdən mütəxəssislər spirtli içki qəbul etmə vərdişlərini gözdən keçirməyi və mümkünsə, imtina etməyi tövsiyə edirlər.
Yeganə
