Alimlər aşkar ediblər ki, şirin su ehtiyatları sürətlə oksigen itirir, insan fəaliyyəti nəticəsində qlobal ekoloji böhrana çevrilir.
Elchi.az xəbər verir ki, Utrext Universitetinin rəhbərlik etdiyi və “Science Advances” jurnalında dərc edilən hərtərəfli araşdırma şirin su ehtiyatlarında böyük oksigen böhranına işarə edir. Alimlərin fikrincə, 1900-cü illərdən bəri insan fəaliyyəti göllərdə, çaylarda və bəndlərdə oksigen balansını pozub. Araşdırmalara görə, bu proses indi qlobal miqyasda ekoloji böhrana çevrilib.
Oksigen təkcə balıqlar üçün deyil
Şirin suda olan oksigen təkcə sualtı həyat üçün vacib deyil; Karbon və azot dövrləri kimi fundamental proseslər üçün də vacibdir. Ancaq oksigen səviyyəsi müəyyən bir həddən aşağı düşdükdə, hipoksiya adlanan bir vəziyyət meydana gəlir. Bu, balıqların ölümünə, qida zəncirinin dağılmasına və suyun keyfiyyətinin pisləşməsinə səbəb olur. Tədqiqatçıların fikrincə, bu problem artıq təkcə yerli problem deyil, qlobal təhlükədir.
Şirin su oksigen istehlakçısına çevrilib
Alimlər ilk dəfə olaraq dünyanın şirin su hövzələrində oksigen istehsalı və istehlakını qlobal miqyasda modelləşdiriblər. Nəticələr bu sistemlərin daha çox oksigen istehlak etdiyini ortaya qoydu. Beləliklə, şirin su indi atmosferdən oksigeni çəkən “bataqlıq” kimi fəaliyyət göstərir. İllik oksigen istehlakı təxminən 1 milyard tondur. Bu miqdar okeanların atmosferə buraxdığı oksigenin yarısına bərabərdir.
Əsas səbəb insan fəaliyyətidir
Tədqiqat aparan qrup vurğulayır ki, bu pisləşmənin əsas səbəbi insan tərəfindən törədilib. Kənd təsərrüfatı fəaliyyətləri, həddindən artıq gübrələmə, çirkab suların şirin suya qarışması və bənd tikintisi kimi birbaşa təsirlər oksigenin son dərəcə sürətlə istehlak edilməsinə səbəb olur. Yosunların çiçəklənməsindən sonra baş verən parçalanma prosesi də sudakı oksigenin çox hissəsini istehlak edir.
Şayəstə Hüseynova
