Alimlər tardiqrad adlanan mikroskopik canlıların bədənlərinə nanoölçülü naxışları həkk etməyi bacarıblar. Bu proses gələcəkdə canlı orqanizmlərdən hazırlanmış sensorlar və robotların istehsalına yol aça bilər.
Elchi.az xəbər verir ki, Danimarka Texniki Universitetindən optik mühəndisi Ding Zhao və komandası bu işin “yalnız bir mikrotatu layihəsi” olmadığını, eyni zamanda bakteriya kimi digər canlılara da tətbiq oluna biləcək yeni bir texnologiya hazırladıqlarını açıqladı.
Bu texnika ilə alimlər canlı orqanizmlərin bədən səthlərində 70 nanometrə qədər kiçik naxışlar çəkə bilirlər. Müqayisə üçün deyək ki, insan saçının eni təxminən 80.000 nanometrdir. Tardigradlar təxminən 500.000 nanometrə çata bilər.
Niyə tardiqradlar seçildi?
Tardigradların həddindən artıq temperatur, radiasiya və kosmos kimi ekstremal şəraitdə sağ qala bilən canlılar olduğu bilinir. Bunun səbəbi pis ekoloji şəraitdə özlərini quruya və “tun” adlı sağ qalma rejiminə keçə bilmələridir. Bu rejimdə onların metabolizmi demək olar ki, tamamilə dayanır.
Tədqiqatçılar ilk olaraq bu xüsusi vəziyyətə tardiqrad qoydular. Daha sonra döymə prosesi -143 dərəcəyə qədər soyudulmuş vakuum kamerasında “buz litoqrafiyası” adlı texnika ilə həyata keçirilib.
Tatu necə edildi?
Soyudulmuş tardiqradların üzərinə anizol adlı maye maddə səpildi. Sonra elektron şüa göndərərək maddə ilə kimyəvi reaksiya yaradıldı və naxış tardiqradın dərisinə həkk olundu. Bu proses zamanı tardiqradlar diqqətlə zərərdən qorunurdu.
Nəticələr nə idi?
Prosedurdan sonra canlanan tardiqradların 40 faizi sağ qaldı və normal hərəkət etməyə davam etdi. Üstəlik, bu mikro döymələr yuyulmasına, qurudulmasına və uzanmasına baxmayaraq, pisləşməyib.
Bəs bu niyə vacibdir?
Bu təcrübə gələcəkdə nanosensorların, biomimetik cihazların və hətta canlı mikrorobotların istehsalı istiqamətində böyük addım kimi qiymətləndirilir. Hələlik yalnız tardiqradlar bu prosesə dözə biləcək qədər möhkəmdirlər, lakin texnika inkişaf etdikcə bunun digər canlılarda da sınanması hədəflənir.
“Bu, sadəcə bir döymə deyil, canlı sistemlərlə işləyən nanotexnologiyanın gələcəyinə bir addımdır” Danimarka Texniki Universitetindən Dinq Zhao deyiib.
Şayəstə Hüseynova
