Amerika Milli Aeronavtika və Kosmik Tədqiqatlar İdarəsi (NASA) tərəfindən Beynəlxalq Kosmik Stansiyaya (BKS) göndərilən siçanların sümük strukturlarında əhəmiyyətli dəyişikliklər müşahidə edilib. Mütəxəssislər bildirirlər ki, kosmik mühitdəki mikroqravitasiya canlıların sümük sağlamlığına ciddi təsir göstərə bilər.
Elchi.az xəbər verir ki, araşdırmaya görə, İSS-də 37 gün qalan siçanların bud sümüyü nahiyəsində böyük dəliklərin əmələ gəldiyi müəyyən edilib.
Bununla belə, eyni siçanların onurğa sümüklərində oxşar təsirlər müşahidə edilməmişdir. Elm adamları bu vəziyyətin bədəndəki yük daşıyan sümüklərin mikroqravitasiyada daha çox zədələndiyini göstərdiyini bildirirlər.
Mütəxəssislər, “Onurğa ikiayaqlı insanlar üçün bədənin üst hissəsini daşımaqda əhəmiyyətli bir hissə olsa da, dördayaqlı siçanlarda eyni funksiyanı daşımır. Bu səbəblə yer şəraitində ağırlıq daşıyan sümüklərin kosmosda daha çox zədələndiyi düşünülür” dedi.
Kosmik radiasiya sümük itkisinə təsir göstərmir
Əvvəllər sümük itkisinin kosmik radiasiya və ya sistem faktoru ilə bağlı olduğu düşünülsə də, yeni tapıntılar bu fərziyyəni dəstəkləmir. Tədqiqatçılar bildirirlər ki, radiasiyanın əsas səbəb olduğu sübut olunarsa, bütün sümüklərdə bərabər dərəcədə pisləşmə müşahidə edilməlidir. Bununla belə, əldə edilən məlumatlar sümük itkisinin daha spesifik bölgələrdə baş verdiyini göstərir.
Tədqiqata rəhbərlik edən biomühəndis Rukmani Cahill, “Mikroqravitasiyada normal olaraq çəki daşıyan sümüklər kifayət qədər stressə məruz qalmadıqları üçün istifadə edilməməsi səbəbindən pisləşə bilər” dedi. dedi.
Bu astronavtlar üçün ciddi təhlükə yaradır
NASA məlumatlarına görə, insanlar kosmosda hər ay orta hesabla 1% və ya daha çox sümük sıxlığını itirirlər. Bu nisbət yer üzündəki osteoporozdan 10 dəfə daha sürətli itkini göstərir. Bu vəziyyət uzun müddətli kosmos səyahətləri zamanı astronavtların sümük sağlamlığına ciddi təhlükə yarada bilər.
Alimlər vurğulayırlar ki, təkcə pəhriz dəyişiklikləri kifayət olmaya bilər və bunun əvəzinə astronavtlar kosmosda əzələlərini və sümüklərini işlədəcək məşqlərə diqqət yetirməlidirlər. NASA gələcək kosmik missiyalarda sümük itkisinin qarşısının alınması ilə bağlı yeni tədqiqatlar aparmağı planlaşdırır.
Bu araşdırma PLOS ONE elmi jurnalında dərc olunub.
Yeganə
