ABŞ prezidenti Donald Trampla Rusiya prezidenti Vladimir Putinin telefon danışığında müzakirə olunan məsələlər və nümayəndə heyətlərinin danışıqlara başlamaq qərarı Çinli ekspertlər tərəfindən soyuq müharibədən sonra qurulan nizamın transformasiyası kimi şərh edilir.
Elchi.az xəbər verir ki, ABŞ Prezidenti Donald Trampla Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin beynəlxalq münasibətlərdə yeni dövrün başlanğıcı kimi 1,5 saatlıq telefon danışığı ilə bağlı Çin mətbuatında yer alan Çin Sosial Elmlər Akademiyasının Rusiya, Şərqi Avropa və Mərkəzi Asiya Araşdırmaları İnstitutunun elmi işçisi Zhang Honqun fikirlərinin xülasəsini oxucularımıza təqdim edirik :
“İlk növbədə, görüşün mövzusu ABŞ və Rusiya arasındakı gərgin münaqişənin həllinə işarə edir. ABŞ Moskvanın strateji xəbərdarlıqlarına məhəl qoymadı və Rusiya-Ukrayna münaqişəsinin başlanmasına və böhranın daha da kəskinləşməsinə səbəb olan siyasi və geosiyasi təhlükəsizlik məsələlərində Rusiyaya daim təzyiq göstərdi. Rusiya uzun müddətdir ki, ABŞ və digər Qərb dövlətləri ilə bərabərhüquqlu və sabit münasibət qurmağa çalışıb, lakin buna nail ola bilməyib.
ABŞ-ın yeni prezidentinin seçilməsi, şübhəsiz ki, Moskvaya strateji çıxılmaz vəziyyətdən çıxmaq üçün nadir fürsət təqdim edir. Telefon danışığında müzakirə olunan mövzular ABŞ və Rusiya liderlərinin təkcə Rusiya-Ukrayna münaqişəsinin həllinə diqqət yetirmədiklərini, eyni zamanda Yaxın Şərq, süni intellekt, dolların möhkəmliyi kimi məsələlərə də toxunduqlarını ortaya qoyur. Bu qarşılıqlı əlaqə onların strateji münasibətlərində yumşalmadan xəbər verir.
Soyuq Müharibədən sonrakı nizam dəyişikliyi
İkincisi, danışıqların mümkünlüyü liberal çərçivədən daha praqmatik yanaşmaya keçiddən xəbər verən Soyuq Müharibədən sonrakı beynəlxalq nizamda böyük dəyişiklikdən xəbər verir. ABŞ-ın yeni administrasiyası tədricən “qaydalara əsaslanan beynəlxalq nizam”dan imtina edərək daha realist xarici siyasətə doğru irəliləyir. Liberal dəyər diplomatiyası və transatlantik ittifaqın müdafiəsi öz yerini “Öncə Amerika” yanaşmasına verir. 2014-cü il Krım böhranından sonra Rusiya Qərb inteqrasiyasından və atlantizmdən uzaqlaşaraq həm siyasi, həm də iqtisadi sahədə müstəqil milli inkişaf modelinə doğru irəliləyib. ABŞ və Rusiya liderləri arasında telefon danışığı Rusiya-Ukrayna sülh danışıqlarının başlanmasına yol açır və bu, Rusiyanın real milli strategiyasının ilk nəticələrini verməyə başladığına işarə edir.
Nəhayət, ABŞ və Rusiya reallığa əsaslanaraq dinc danışıqlara getməyə razılaşdılar. Tramp administrasiyası indi etiraf edib ki, Ukraynanın NATO-ya üzvlüyü “işləməz”dir. Rusiya-Ukrayna münaqişəsinin hazırkı vəziyyəti sübut etdi ki, Qərbin və Ukraynanın tələblərini yerinə yetirmək gücü yoxdur və onların davam etdirilməsi yalnız daha böyük itkilərə və strateji risklərə səbəb olacaq.
Digər tərəfdən, liberal beynəlxalq nizamın bəzi qüsurları ola bilsə də, sadəlövh realizmə doğru qeyri-məhdud sürüşmə də əhəmiyyətli risklərə səbəb ola bilər. Ona görə də Rusiya-Ukrayna münaqişəsinin həlli beynəlxalq ictimaiyyətdən kollektiv səy tələb edir. “Qlobal sabitlik və sülhün əsasını yalnız ədalətli, demokratik və nizamlı beynəlxalq rəqabət sistemi yaratmaqla qurmaq olar”.
Nuranə Məmmədova
