Biomüxtəliflik üzrə qlobal insan faktorunu araşdıran araşdırma “Nature” jurnalında dərc olunub. Ekoloji sistem; “Antroposen” adlanan insan fəaliyyətlərinə yönəlmiş yeni bir dövrə qədəm qoyduğumuz tapıntıları dəstəkləyən araşdırmaya görə, insan varlığı həm quruda, həm də dənizdə biomüxtəlifliyi azaldıb.
Elchi.az xəbər verir ki, Sürix Universitetinin tədqiqatçıları; Onların insan fəaliyyətinin qlobal biomüxtəlifliyə təsiri ilə bağlı hərtərəfli tədqiqatları “Nature” beynəlxalq elmi jurnalında dərc olunub. İnsan fəaliyyətinin yaşayış mühitinin dəyişməsi, çirklənmə və iqlim dəyişikliyi də daxil olmaqla geniş bir ətraf mühit təzyiqinə səbəb olaraq biomüxtəliflik üzərində misli görünməmiş təsirlərə səbəb olduğunu ifadə edən araşdırma, Yer kürəsinin “Antroposen dövrü” adlandırılan dövrə qədəm qoyduğuna dair tapıntıları dəstəkləyir.
SİSTEMDƏ DAİMİ DƏYİŞİKLİK
Antroposen dövrü insan fəaliyyətinin planetin ekosistemlərinə və təbii proseslərə təsirinin əhəmiyyətli dərəcədə artmağa başladığı yeni geoloji dövrü qeyd edir. Latın dilindəki “anthropos” (insan) və “cene” (yaş) sözlərindən yaranan konsepsiya insan fəaliyyətinin planetin tarixini, biosferini, atmosferini, okeanlarını, torpağı və iqlimini formalaşdırdığı bir dövrü təsvir edir. Antroposen termini ilk dəfə 2000-ci illərin əvvəllərində holland alimi Paul Crutzen və atmosfer alimi Eugene Stoermer tərəfindən istifadə edilmişdir. Crutzen qeyd etdi ki, insan təsiri ekosistemi daimi olaraq dəyişdirdi və geoloji zaman miqyasında yeni bir dövrün başlanğıcını qeyd etdi.
HEM QURUDA, HEM DƏNİZDE
Təbiətdə dərc olunan araşdırma üçün biomüxtəlifliyin təsirlərinin 3667 müstəqil müqayisəsindən ibarət unikal məlumat toplusunun yaradıldığı və biomüxtəlifliyin üç əsas ölçünün nəzərdən keçirildiyi vurğulanır. “Biz göstəririk ki, insan təzyiqləri icma tərkibini əhəmiyyətli dərəcədə dəyişdirir və yerüstü, şirin su və dəniz ekosistemlərində yerli müxtəlifliyi azaldır. Bizim hərtərəfli qlobal təhlilimiz insan təzyiqlərinin biomüxtəlifliyə və onların əsas vasitəçi amillərinə ümumi təsirini ortaya qoyur.”
GÜCLÜ İNSAN TƏSİRİ
Tədqiqat zamanı insan faktorlarının dünyanın demək olar ki, hər yerində növlərin itkisinə və çirklənməsinə təsir göstərdiyi müəyyən edilib və deyilir: “Nəticələrimiz göstərir ki, insan təzyiqləri sistematik olaraq icmaların tərkibini dəyişir və insan təzyiqinin təsirlərinin miqyası haqqında kritik məlumatlar təqdim edir. Bu, biomüxtəlifliyin itirilməsində əyrini döndərməyə çalışarkən bütün insan təzyiqlərinin nəzərə alınmalı olduğu fikrini dəstəkləyir. Biz görürük ki, yaşayış mühitinin tərkibinə xüsusi təsir göstərir.”
Şayəstə Hüseynova
