Bu gün Azərbaycan Avropanın enerji təhlükəsizliyində mühüm rol oynayır. Qlobal enerji problemləri ilə üzləşən Avropa İttifaqı qaz təchizatı və bərpa olunan enerji mənbələri ilə bağlı siyasətini şaxələndirir. Bu kontekstdə Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurasının iclaslarında və “yaşıl” enerji ilə bağlı müzakirələr cari problemlərin həlli və perspektivli layihələrin həyata keçirilməsi üçün mühüm platformaya çevrilir.
Bakıda keçirilən “Cənub Qaz Dəhlizi” Məşvərət Şurasının Nazirlərin 11-ci Toplantısı və Yaşıl Enerji Məşvərət Şurasının 3-cü Nazirlər Toplantısı şübhəsiz, son dərəcə əhəmiyyətli idi.
Əvvəla, qeyd etmək lazımdır ki, Avropa İttifaqı ölkələri, xüsusən də Balkan yarımadası dövlətləri son illər, hətta demək olar ki, son aylarda enerji siyasətini xeyli aktivləşdiriblər. Bu, qaz bazarında davam edən təzyiqlə bağlıdır və regionun enerji sabitliyinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir etməkdə davam edir. Eyni zamanda qiymətlərə təsir göstərir.
Avropanın enerji təhlükəsizliyi mənzərəsi xüsusilə ənənəvi təchizat marşrutlarının pozulmasından sonra əhəmiyyətli transformasiyaya məruz qalıb. Azərbaycan qitənin enerji tələbatının ödənilməsinin təmin edilməsində getdikcə daha mühüm rol oynayaraq, bu problemlərin həll olunmasında vacib tərəfdaş kimi geoiqtisadi çəkisini artırıb. Cənub Qaz Dəhlizi bu tərəfdaşlığın sübutudur və bir çox Avropa dövlətlərinə əhəmiyyətli təbii qaz tədarükünü təmin edir.
Təbii qazın əsas diqqət mərkəzində qalmasına baxmayaraq, xam neft ixracı da bu enerji əlaqələrinə əhəmiyyətli dərəcədə töhfə verir. Cənubi Qafqazda strateji mövqedə yerləşən Azərbaycan təbii qaz və xam neft yataqları da daxil olmaqla əhəmiyyətli karbohidrogen ehtiyatlarına malikdir. Coğrafi yerləşmə və resurs zənginliyinin bu birləşməsi Azərbaycanı etibarlı və şaxələndirilmiş enerji təchizatını təmin etmək axtarışında Avropa üçün mühüm tərəfdaş kimi mövqe tutur.
Hesabatlar göstərir ki, Azərbaycan Avropaya qaz ixracını iki dəfə artırıb və bu, onun töhfəsinin əhəmiyyətli dərəcədə artdığını göstərir. Trans-Anadolu Təbii Qaz Boru Kəməri (TANAP) dəfələrlə Avropanın enerji təhlükəsizliyi üçün vacib olan əsas infrastruktur parçası kimi müəyyən edilib. Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurası kimi yüksək səviyyələrdə keçirilən görüşlər və müzakirələr Avropanın enerji tələbatının ödənilməsində Azərbaycanın genişlənən rolunu ardıcıl olaraq təsdiqləyir.
Təhlillər Azərbaycanın xüsusilə də davam edən geosiyasi gərginlik kontekstində Avropanın qaz tədarükü üçün həyati həyat xətti kimi meydana çıxmasını vurğulayır. Təchizatçı kimi etibarlılıq Azərbaycan üçün əsas fərqləndirici amildir. Digər qaz ixracatçılarından fərqli olaraq, Azərbaycan Avropa üçün etibarlı və sabit enerji tərəfdaşı kimi qalır. Müqavilə öhdəliklərini ardıcıl şəkildə yerinə yetirmək və sabit tədarükləri təmin etmək üzrə bu nüfuz, proqnozlaşdırıla bilən enerji mənbələri axtaran Avropa dövlətləri ilə uzunmüddətli tərəfdaşlıq əlaqələrinin qurulmasında Azərbaycan üçün əhəmiyyətli üstünlük təşkil edir.
Azərbaycanın Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində artan əhəmiyyəti danılmazdır. Artan təbii qaz və ardıcıl xam neft tədarükü həcmlərini göstərən statistik məlumatlara əsaslanaraq, ölkəmiz qitənin əsas enerji tərəfdaşı kimi mövqeyini möhkəmləndirib. Cənub Qaz Dəhlizi böyük təbii qaz həcmlərinin birbaşa Avropa bazarlarına nəqlinə imkan verən mühüm infrastruktur rolunu oynayır.
Bir sözlə, Cənub Qaz Dəhlizinin planlaşdırılan genişləndirilməsi və “yaşıl” enerji sahəsində əməkdaşlıq üzrə iddialı təşəbbüslər Azərbaycan və Avropa arasında enerji tərəfdaşlığının daha da möhkəmlənməsi üçün açar rolunu oynayacaq. Azərbaycanın təchizatçı kimi etibarlılığı və strateji geosiyasi mövqeyi onu sürətlə inkişaf edən qlobal enerji mənzərəsində Avropa üçün getdikcə daha vacib tərəfdaşa çevirir.
Bakıda keçirilən Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 11-ci və Yaşıl Enerji Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 3-cü iclası bir daha onu təsdiq etdi ki, Azərbaycan tək Avropa üçün deyil, bütövlükdə Avrasiya üçün strateji baxımdan əvəzolunmaz ölkədir. Azərbaycanın həm enerji resursları, həm də geoiqtisadi baxımdan Avropa ilə Asiya arasında körpü mövqeyində olması bizim bütövlükdə, qlobal arenadakı nüfuzumuzu müəyyənləşdirir. Azərbaycan liderinin Cənub Qaz Dəhlizi ilə bağlı Bakıda keçirilən toplantıda dünyaya verdiyi mesajlar regionun gələcək iqtisadi inkişafı ilə bağlı olmaqla məhdudlaşmayıb, eyni zamanda münaqişələr içində olan regiona sülh çağırışı oldu.
Azərbaycanın suverinliyini təmin etməklə tarix yazan ölkəmizin başçısı həm də dünyaya qurtuluş yolu göstərir!
Rəşad Mahmudov,
Milli Məclisin deputatı
