Fransa prezidenti Makron Rusiya lideri Putini nüvə silahı ilə hədələdikdən və Moskvaya qarşı açıqlamalar verdikdən sonra Rusiya lideri Putin “Hələ də Napoleon dövrünə qayıtmaq istəyənlər var, bunun necə bitdiyini unudub” cavabını verib. İki lider arasındakı polemika Napoleonun özünün sonunu gətirən və Avropaya hökmranlıq etmək ərəfəsində olan Fransaya böyük zərbə vuran tarixi hadisəni bir daha gündəmə gətirdi.
Elchi.az bu barədə Anadolu Agentliyinə istinadən xəbər verir.
Fransa ilə Rusiya arasında Ukrayna müzakirələrində gündəmə gələn Fransa İmperatoru Napoleon Bonapart bir çox uğurlarına baxmayaraq, uğursuz Rusiya kampaniyası ilə taxt-tacını itirən və qazanan lider kimi tanınır.
Fransa prezidenti Emmanuel Makronun Fransanın nüvə potensialından Avropanın təhlükəsizliyi üçün istifadə etmək planlarından sonra Rusiya rəsmiləri Fransa liderinə Napoleonun fəlakətli rus ekspedisiyasını xatırlatmağa başladılar və bir daha siyasi tarixi beynəlxalq münasibətlərin gündəminə gətirdilər.
“Hələ də hər şeyin necə bitdiyini unudaraq Napoleonun dövrünə qayıtmaq istəyənlər var”, – Rusiya prezidenti Vladimir Putin bildirib. Xarici işlər naziri Sergey Lavrov da bu ifadəni işlədərkən, “Makron Rusiyanı ələ keçirməyə çalışan Napoleonun işini davam etdirir. Makron Ağ Evdə yatan Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenskinin yolu ilə gedir” deyib.
Makron Putinə belə cavab verib: “Hesab edirəm ki, tarixi səhv şərh edirsiniz və bu məni təəccübləndirir. Napoleon fəthlər etdi, lakin bu gün Avropada gördüyüm yeganə imperialist güc Rusiyadır”- cavabını verib.
Rusiya və Fransa rəsmilərinin bu çəkişmələri sosial mediada Napoleonun Rusiya ekspedisiyasını gündəmə gətirib.
Fransa tarixinin ən önəmli simalarından biri olan Napoleon Bonapart 1769-cu ildə Korsikalı bir qrafın övladı olaraq dünyaya gəlib. 24 yaşında topçu kimi iştirak etdiyi Toulon mühasirəsi ilə adını dilə gətirən Napoleon bundan sonra karyera nərdivanlarını sürətlə qalxmağa başladı.
Fransa inqilabından sonra ölkədə yaranmış siyasi qeyri-sabitlikdən istifadə edən Napoleon 1799-cu ildə hakimiyyətə gəldi və 1804-cü ildə özünü “Fransa imperatoru” elan etdi.
Napoleon imperialist yanaşma ilə ölkə sərhədlərini genişləndirdiyi üçün 1812-ci il Fransa və Avropanın taleyində olduğu kimi Napoleonun həyatında da dönüş nöqtəsi oldu.
Napoleon 1806-1807-ci illərdə Rusiya ilə müharibədən sonra imzalanmış Tilzit müqaviləsi ilə rus çarı İskəndəri onunla müttəfiq kimi əməkdaşlığa məcbur etdi.
Müqaviləyə əsasən, Rusiya Fransanın İngiltərəyə qarşı həyata keçirdiyi “Qitə blokadası”na qoşulacaqdı. Lakin bunun çar iqtisadiyyatına göstərdiyi təzyiq Rusiyanın blokadadan yayınmasına səbəb oldu.
Sonrakı dövrdə Rusiyanın İngiltərə ilə ticarəti bərpa etməsi imperator Napoleon tərəfindən vətənə xəyanət kimi qəbul edilərkən, Fransa lideri də Avropadakı hökmranlığını daha da möhkəmləndirmək istəyirdi.
1812-ci ilin iyununda Napoleon təxminən 700.000 əsgər və müttəfiqləri ilə Rusiyaya yürüş etməyə başladı.
Fransızlar irəliləyişlərini davam etdirərkən, ruslar düşmənlə birbaşa qarşıdurmadan yayınaraq geri çəkilmə strategiyasına əməl etdilər.
Rus ordusu geri çəkildiyi yerlərdə torpaqları yandırdığı, su quyularını zəhərlədiyi, heyvanları məhv etdiyi üçün fransız ordusu maddi-texniki cəhətdən çətin vəziyyətdə idi.
Napoleon Moskvaya doğru irəliləyərkən ruslar Borodinoda müdafiə xətti qurdular. Buradakı müharibədə fransızlar qalib gəlsələr də, rus ordusu “tamamilə” məhv edilməyib və müqavimət göstərməkdə davam edirdi.
Ruslar Moskvanı fransızların ixtiyarına buraxaraq tərk etdiyi halda, əhalinin əksəriyyəti ordu ilə birlikdə şəhəri tərk etdi.
Sentyabrda Moskvaya girən Napoleon böyük bir paytaxtı “boş” tapdı. Ruslar geri çəkilərkən şəhəri boşaltdılar.
Fransız ordusu şəhərə daxil olduqdan az sonra Moskvada başlayan böyük yanğınlar Napoleonun şəhərdə uzun müddət qalmasına mane oldu.
Rus çarının Napoleona təslim olmayacağını bəyan etməsi və Rusiya tarixinin müharibələrinin böyük aktyoru olan “General Qış”ın yatırılması Napoleon üçün sonun başlanğıcı demək idi.
Napoleon oktyabr ayında Moskvadan geri çəkilməyə başlasa da, noyabrda Rusiya kəndi soyuqda qaldı. Fransız əsgərlərinin iqlimə uyğun olmayan geyimləri, orduda aclıq, xəstəlik və yorğunluğun yayılması, rusların pusquya düşməsi fransız ordusunu daha da zəiflətdi.
Berezina çayını keçmək istəyən fransız əsgərləri evə qayıdarkən çayda boğularaq, qalanların bir qismi ruslar tərəfindən öldürülüb.
600 minə yaxın əsgərlə Rusiyaya yürüş edən Napoleon və müttəfiqləri “Böyük Ordu”dan (Böyük Ordu) cəmi 20 minə yaxın əsgərlə evə qayıda bildi.
Napoleon Fransası Rusiya kampaniyasından sonra həm kadr, həm də maddi itkilərlə öz “məğlubedilməz imicini” itirdi.
Kampaniyada Fransız əsgərlərinin təxminən 570 min adam itirdiyi təxmin edilir, ruslar üçün isə bu rəqəmin 300 min civarında olduğu düşünülür.
Ekspedisiyadan sonra Rusiyada Fransaya qarşı düşmənçilik və “rus millətçiliyi” hərəkatı güclənməyə başladı. Hətta rus aristokratlarının evlərində geniş yayılmış fransız dilinin təsiri də zəifləməyə başladı.
Napoleonun Rusiyadakı məğlubiyyətindən sonra dövrün Prussiya, Avstriya və İngiltərə kimi dövlətləri Napoleona qarşı böyük koalisiya yaratdılar.
1813-cü ildə Leypsinq döyüşündə məğlub olan Napoleon növbəti il həm paytaxtını, həm də tacını itirərək sürgün edildi.
Napoleon 1815-ci ildə təxminən 100 günlük qısa müddət ərzində hakimiyyəti bərpa etdi, lakin Vaterloo döyüşündə yenidən məğlub olduqdan sonra Atlantik okeanındakı Müqəddəs Yelena adasına sürgün edildi və 1821-ci ildə orada öldü.
Nuranə Məmmədova
