Pakistan, Çad, Banqladeş, Konqo Demokratik Respublikası və Hindistan ən yüksək duman reytinqindədir.
Elchi.az xəbər verir ki, İsveçrənin hava keyfiyyətinin monitorinqi firması “IQAir” tərəfindən tərtib edilən rəqəmlərə görə, Çad və Banqladeş 2024-cü ildə dünyanın ən çirklənmiş ölkəsi olub, orta duman səviyyəsi ÜST-nin göstərişlərindən 15 dəfə çox olub.
“IQAir” bildirib ki, reytinqi yalnız Avstraliya, Yeni Zelandiya, Baham adaları, Barbados, Qrenada, Estoniya və İslandiya verib.
Əhəmiyyətli məlumat boşluqları, xüsusən də Asiya və Afrikada dünya miqyasında mənzərəni bulandırır və bir çox inkişaf etməkdə olan ölkələr duman səviyyəsini izləmək üçün ABŞ səfirlikləri və konsulluq binalarına quraşdırılmış hava keyfiyyəti sensorlarına etibar edirlər.
Bununla belə, Dövlət Departamenti bu yaxınlarda büdcə məhdudiyyətlərini əsas gətirərək, 17 ildən çox məlumatı ABŞ hökumətinin rəsmi hava keyfiyyətinin monitorinqi saytından, o cümlədən Çadda toplanmış oxunuşlar da daxil olmaqla airnow.gov-dan silməklə bu sxemi dayandırdı.
“IQAir”in hava keyfiyyəti üzrə meneceri Christi Chester-Schroeder, “Əksər ölkələrin bir neçə başqa məlumat mənbəyi var, lakin bu, Afrikaya əhəmiyyətli dərəcədə təsir edəcək, çünki çox vaxt bunlar real vaxt rejimində açıq hava keyfiyyətinin monitorinqi məlumatlarının yeganə mənbəyidir”
Məlumatla bağlı narahatlıqlar Çadın “IQAir”in 2023-cü il siyahısından çıxarılması demək idi, lakin o, həmçinin 2022-ci ildə Sahara tozları və nəzarətsiz məhsul yandırılması ilə ən çox çirklənmiş ölkə seçildi.
Ötən il ölkədə PM2.5 kimi tanınan kiçik, təhlükəli havadakı hissəciklərin orta konsentrasiyası 2022-ci ildən bir qədər yüksək olub, hər kubmetr üçün 91,8 mikroqram (mq/m3) təşkil edib.
ÜST 5 mq/m3-dən çox olmayan səviyyələri tövsiyə edir, bu standart keçən il şəhərlərin yalnız 17%-i tərəfindən qarşılanıb.
Çad, Banqladeş, Pakistan və Konqo Demokratik Respublikasından sonra duman reytinqində beşinci olan Hindistanda orta hesabla PM2.5 illik 7% azalaraq 50,6 mq/m3-ə düşüb.
Lakin o, ən çox çirklənmiş 20 şəhərdən 12-ni təşkil edir, ölkənin şimal-şərqinin güclü sənayeləşmiş hissəsində yerləşən Byrnihat birinci yerdə PM2.5 səviyyəsini 128 mq/m3 təşkil edir.
İqlim dəyişikliyi çirklənmənin artmasında artan rol oynayır, Chester-Schroeder, yüksək temperaturun Cənub-Şərqi Asiya və Cənubi Amerikanın bəzi hissələrini əhatə edən daha şiddətli və daha uzun meşə yanğınlarına səbəb olduğunu xəbərdar etdi.
Çikaqo Universitetinin Enerji Siyasəti İnstitutunun (EPIC) Təmiz Hava Proqramının direktoru Christa Hasenkopf, ABŞ proqramının bağlanmasından sonra ən azı 34 ölkənin etibarlı çirklənmə məlumatlarına çıxışını itirəcəyini söylədi.
Nuranə Məmmədova
