Qərbi Avstraliyada kəşf edilən 3,5 milyard illik meteorit zərbəsi krateri Yerin erkən tarixi, qabığının formalaşması və həyatın başlanğıcı haqqında yeni ipuçları təqdim edir.
Elchi.az bu barədə “SciTecDaily” saytına istinadən xəbər verir.
Curtin Universitetinin tədqiqatçıları dünyanın ən qədim məlum meteorit kraterini müəyyən ediblər. Bu kəşf Yerin formalaşması və həyatın mənşəyi haqqında mövcud anlayışımızı əsaslı şəkildə dəyişdirə bilər.
Qərbi Avstraliyanın Pilbara Kratonunun Şimal Qütb Qübbəsi bölgəsində aparılan araşdırmalarda 3,5 milyard il əvvələ aid nəhəng meteorit zərbəsinin izləri tapılıb.
Araşdırmanı aparan tədqiqatçılardan biri, Curtin Universitetinin Prof Tim Conson bildirib ki, kəşf Yer kürəsinə dair qəbul edilmiş bəzi elmi fərziyyələri şübhə altına alır.
Ən qədim məlum krater
Prof. Johnson dedi ki, kraterin varlığını müəyyən etməyə imkan verən əsas sübutlardan biri “şok konusları” idi.
Zərbə konusları yalnız həddindən artıq təzyiq altında, məsələn, meteorit zərbəsi nəticəsində əmələ gələn fərqli qaya strukturlarıdır.
Planetin formalaşmasında böyük rol oynamışdır
Krater Qərbi Avstraliyanın Pilbara bölgəsində, Marble Bar qəsəbəsindən təxminən 40 kilometr qərbdə yerləşir. Alimlərin fikrincə, bu struktur saatda 36 min kilometrdən çox sürətlə Yerə düşən meteorit nəticəsində əmələ gəlib.
Bu böyüklükdə bir zərbə eni 100 kilometrdən çox olan bir krater yaradaraq planetə qaya və toz hissəciklərini səpələyəcəkdi.
“Biz peyk müşahidələrindən bilirik ki, Günəş sisteminin ilk dövrlərində böyük zərbələr kifayət qədər tez-tez baş verirdi. Ayın səthindəki kraterlər bunun ən yaxşı sübutudur”, – Prof. “Lakin Yer üzündə bu qədər köhnə kraterlərə dair demək olar ki, heç bir dəlil olmadığı üçün geoloqlar ümumiyyətlə bu təsirləri rədd edirlər.kirpiketinasızlıq edirdi. “Bu araşdırma Yerin təsir tarixi haqqında mühüm məlumat təqdim edir və gələcəkdə kəşf ediləcək daha çox qədim kraterlərin ola biləcəyini göstərir.”
Araşdırmanın həmmüəllifi Prof. Chris Kirkland bildirib ki, kəşf meteoritlərin Yerin ilkin ekosisteminə təsirləri haqqında kritik məlumat verir.
Prof. Kirkland, kəşfin Yer qabığının formalaşmasına da təsirinə diqqət çəkərək, “Bu təsir nəticəsində yaranan nəhəng enerji, erkən Yer qabığının formalaşmasında rol oynamış ola bilər. Bu təsir, Yer qabığının bir hissəsini digərinin altına itələyərək və ya maqmanın yerin dərinliklərindən qalxmasına səbəb olaraq planetin səth quruluşunu dəyişdirmiş ola bilər”, – deyib
Tədqiqatçılar hesab edirlər ki, bu cür toqquşmalar hətta qitələrin əsasını təşkil edən kratonların, böyük, sabit quru kütlələrinin əmələ gəlməsinə kömək edə bilər.
Kəşflə bağlı araşdırma Nature Communications Earth & Environment jurnalında dərc olunub.
Nuranə Məmmədova
