Afrikada hərbi nüfuzunu bir-bir itirən Fransa 132 il istismar etdiyi Əlcəzairlə gərgin günlər yaşayır. Böhranın əsas səbəbi 1968-ci il İmtiyazlı Miqrasiya Müqaviləsi ilə bağlıdır. Yaxşı, bu sövdələşmə nədir?
Elchi.az xarici mediaya istinadən müqavilənin təfərrüatlarını diqqətə çatdırır.
Fransanın baş naziri Fransua Bayru bu yaxınlarda immiqrasiya ilə bağlı Nazirlər Şurasının iclasında bildirib ki, ölkəsinin Əlcəzair vətəndaşlarına xüsusi status verən 1968-ci il müqaviləsinə yenidən baxılmalıdır.
Əlcəzair isə Fransanın müqaviləyə yenidən baxılması tələbinə qəti şəkildə qarşı çıxıb və “ultimatumları, təhdidləri və vaxt tətbiqlərini” rədd etdiyini və qarşılıqlılıq prinsipini həyata keçirəcəyini vurğulayıb. Yaxşı, iki ölkə arasında gərginliyi artıran bu razılaşma nədir? Nəyi hədəfləyir?
Fransız müstəmləkəçiliyinin sona çatmasından və 1962-ci ildə Əlcəzairin müstəqillik əldə etməsindən sonra 1962-ci il martın 18-də Evian sazişləri imzalandı və bu müqavilədə “şəxsiyyət vəsiqəsi olan hər bir Əlcəzairlinin məhkəmə qərarı ilə qadağan edilmədiyi təqdirdə Əlcəzair və Fransa arasında səyahət etmək hüququ var” müddəası var.
Bu müqavilələr əlcəzairlilərə iki ölkə arasında sərbəst hərəkət etmək hüququ verdi, lakin 1962-ci ilin yayında baş verən kütləvi köçlər vəziyyəti dəyişdi və sərbəst hərəkət əlcəzairlilər üçün əlverişli oldu.
1963-cü ilin əvvəlində Fransa bəzi Əlcəzairli işçilərə məhdudiyyətlər qoymağa başladı.
1964-cü ildə immiqrasiyanın həcmini tənzimləmək üçün müqavilə imzalandı. Bu müqavilə müddətli idi və yalnız işçilərə aid idi, lakin 1966-cı ildə ləğv edildi və 1968-ci ildə yeni müqavilə imzalandı.
Fransa-Əlcəzair miqrasiya müqaviləsi
Əlcəzair və Fransa arasında miqrasiya müqaviləsi Əlcəzairin müstəqillik əldə etməsindən 6 il sonra, 27 dekabr 1968-ci ildə imzalanıb. Bu sənəd 1962-ci ildə Əlcəzairin Fransa müstəmləkəçiliyindən müstəqilliyi ilə bağlı referendumun keçirilməsini nəzərdə tutan Evian sazişinin davamıdır.
Əlcəzairin o zamankı Xarici İşlər Naziri Əbdüləziz Buteflikanın rəhbərlik etdiyi danışıqlarda əldə edilən razılaşma Əlcəzairlilərə Fransanın ümumi qanunları ilə müqayisədə xüsusi və müstəsna statusun verilməsi ilə iki ölkə arasında ikitərəfli münasibətlərdə mühüm bir ox yaratdı.
Fransa İkinci Dünya Müharibəsindən (1939-1945) sonra işçi çatışmazlığını doldurmaq üçün Əlcəzairli işçilərdən geniş istifadə etdi. Nəticə etibarı ilə bu müqavilə Əlcəzair fəhlələrinin Fransada hərəkatını təşkil etmək və onların hüquqlarını təmin etmək üçün bağlandı.
Razılaşmada hər il 35 min Əlcəzairli işçinin 3 il müddətinə Fransaya girməsinə icazə veriləcək və Əlcəzairli mühacirlərə yaşayış və iş sahələrində üstünlük veriləcək, digər millətlərdən olan immiqrantların faydalana bilməyəcəyi yaşayış icazəsi və ailə birləşməsi kimi müxtəlif imtiyazlar veriləcək.
Müqavilənin məqsədi nədir?
Saziş Fransa və Əlcəzair hökumətləri arasında aşağıdakı məqsədlər üçün imzalanıb:
Əlcəzairlilərin və onların ailələrinin Fransada hərəkətini, yaşayışını və işini tənzimləmək.
Əlcəzair işçilərinin iş və yaşayış şəraitinin yaxşılaşdırılması.
Əlcəzairin Fransaya ənənəvi immiqrasiya həcminə uyğun olaraq müntəzəm mübadilələrin asanlaşdırılması.
Əlcəzairli işçilərin immiqrasiyasının azaldılması və illik immiqrasiya tavanının 35 min işçi ilə məhdudlaşdırılması.
Yeganə
