UTA araşdırması müəyyən edib ki, havada olan mikroplastiklər quşların ağciyərlərində toplanır. İnsan sağlamlığı üçün də təhlükə yaradan bu çirklənmə tənəffüs yolu xəstəlikləri və xərçəng riskini artıra bilər. Alimlər təcili tədbirlər görməyə çağırır.
Elchi.az xəbər verir ki, ABŞ-ın Texas Universiteti (UTA) tərəfindən aparılan yeni araşdırma havadakı mikroplastik çirklənmənin quşların ağciyərlərində toplandığını ortaya çıxarıb. Alimlər deyirlər ki, bu tapıntı insanların nəfəs aldıqları havaya və istehlak etdikləri qidaya təsirləri ilə bağlı ciddi narahatlıq doğurur.
UTA biologiya fakültəsinin üzvü və tədqiqatın həmmüəllifi Shane DuBay izah etdi ki, quşlar dünyanın bir çox fərqli yaşayış yerində yaşadıqları və insanlarla eyni mühiti paylaşdıqları üçün tədqiqat üçün seçildilər. “Quşlar ətraf mühit şəraitinin mühüm göstəriciləridir” deyən DuBay, bu araşdırmanın mikroplastik çirklənmənin təbiətə və insan sağlamlığına təsirini anlamaq üçün böyük əhəmiyyət kəsb etdiyini vurğuladı.
Tədqiqat qrupu Çinin qərbindəki Tianfu Beynəlxalq Hava Limanı ətrafında 51 müxtəlif növdən 56 çöl quşu nümunəsi toplayıb. Quşların ağciyərlərindən alınan nümunələr iki fərqli kimyəvi analiz üsulu ilə araşdırılıb.
Əvvəlcə lazerin birbaşa infraqırmızı texnologiyasından istifadə etməklə ağciyərlərdə mikroplastikin miqdarı müəyyən edilib. Daha kiçik nanoplastikləri müəyyən etmək üçün piroliz qazı xromatoqrafiyası-kütləvi spektrometriya üsulu tətbiq edilmişdir. Bu testlər ağciyərlərdəki plastik hissəciklərin sayını və növlərini müəyyən etməyə kömək etdi.
Araşdırma nəticəsində məlum olub ki, quşların ağciyərlərində yüksək miqdarda mikroplastik var. Orta hesabla hər növdən 221 plastik hissəcik, ağciyər toxumasının hər qramında isə 416 hissəcik aşkar edilib. Ən çox yayılmış plastik növləri boru və kabel izolyasiyasında istifadə edilən xlorlu polietilen və avtomobil şinlərində istifadə olunan butadien kauçuku idi.
Sağlamlığa mümkün təsirlər
Havada olan plastik hissəciklərin təhlükəsiz səviyyəsi müəyyən edilməsə də, yüksək mikroplastik məruz qalma ürək xəstəlikləri, xərçəng, tənəffüs problemləri və reproduktiv pozğunluqlar da daxil olmaqla ciddi sağlamlıq problemləri ilə əlaqələndirilir.
Tədqiqat aparan alimlər ətraf mühitin plastiklə çirklənməsinin təkcə ekosistemin sağlamlığı üçün deyil, həm də insan sağlamlığı üçün böyük təhlükə yaratdığını vurğulayıblar. Prof. “Bizim tədqiqat göstərir ki, plastik çirklənmənin mənfi təsirlərini anlamaq və qarşısını almaq üçün daha çox araşdırma, maliyyə və təcili tədbirlərə ehtiyac var” DuBay dedi.
Elm adamları mikroplastik çirklənməni azaltmaq üçün daha sərt qaydalar və ekoloji siyasətlərin hazırlanmalı olduğunu, plastik tullantıların azaldılması və təkrar emal təcrübələrinin genişləndirilməsinin bu problemə qarşı kritik addımlar olduğunu bildiriblər.
Şayəstə Hüseynova
