Alimlər: 1,5 dərəcə hədəfi üçün karbon büdcəsində cəmi 2 il qalıb
İqlim alimləri elan ediblər ki, dünyanın 1,5 dərəcə istiləşmə hədəfinə çatması üçün qalan karbon büdcəsi indiki emissiya səviyyələrində cəmi iki il ərzində tükənəcək. Bu həddi aşmaq onsuz da dağıdıcı ekstremal hava hadisələrinin daha da güclənməsinə və bəşəriyyət üçün əzabların artmasına gətirib çıxaracaq.
Elchi.az xəbər verir ki, alimlərin fikrincə, 1,5 dərəcə hədəf daxilində qalmaq şansının 66% olması üçün 2025-ci ildən sonra ümumi karbon emissiyaları 80 milyard tona qədər məhdudlaşdırılmalıdır. Bununla belə, qlobal emissiyalar 2024-cü ildə yeni rekord qırdı və bu temp davam edərsə, bu büdcə iki ilə bitəcək. İqlim sisteminin gecikmiş reaksiyası səbəbindən 1,5 dərəcə həddinin bir neçə ildən sonra aşılması qaçılmazdır.
Fəlakətə doğru: 2,7 dərəcə istiləşmə yolundayıq
Mövcud siyasət və enerji istifadəsi ilə dünya 2,7 dərəcə qlobal istiləşməyə doğru gedir. Bu o deməkdir ki, kütləvi miqrasiya, sahilyanı daşqınlar, quraqlıq və kənd təsərrüfatı böhranları kimi daha böyük fəlakətlər üfüqdədir. Alimlər vurğulayırlar ki, “hər 0,1 dərəcə artım daha çox əzab, köç və dağıntı deməkdir”.
1.7 dərəcə həddi hələ də qismən əldə edilə bilər. Bu hədəf üçün qalan karbon büdcəsi təqribən 390 milyard ton təşkil edir və indiki templə bu, doqquz il ərzində tükənəcək.
“Ən yaxşı vaxt 1992-ci il idi, ikinci ən yaxşı vaxt bu gündür”
"Ciddi iqlim fəaliyyətinə başlamaq üçün ən yaxşı vaxt 1992-ci il idi. Amma indi hər il başlamaq üçün ən yaxşı ildir" deyən Böyük Britaniyadakı Imperial College London-dan professor Coeri Rogelj bildirib ki, ölkələr bu ilin noyabrında Cop30 sammitində ciddi ixtisarların aparılmasını öhdələrinə götürməlidirlər.
Okeanlar istiləşdi, dəniz səviyyəsi qalxdı
Hesabata görə, planetin enerji balanssızlığı son 10 ildə 25% artıb ki, bu da istixana qazlarının tutduğu istiliyin artdığını göstərir. Okeanlar 2024-cü ilə qədər rekord səviyyəyə qədər istiləşəcək, dəniz səviyyəsini yüksəldəcək və dəniz həyatını təhdid edən fırtına və hava hadisələrini gücləndirəcək.
Lids Universitetindən aparıcı müəllif Prof Piers Forster, "Mən adətən optimistəm, lakin hazırda işlər nəinki daha da pisləşir, biz istiləşmənin və dəniz səviyyəsinin qalxmasının sürətləndiyini görürük" dedi.
Sahil daşqınları nəzarətdən çıxacaq
Araşdırmada dəniz səviyyəsinin qalxmasının 1971-2018-ci illərlə müqayisədə son 10 ildə iki dəfə artdığı bildirilib. Dəniz səviyyəsi ildə orta hesabla 4 mm sürətlə yüksəlir ki, bu da 1,5C həddi keçərsə, sahilyanı ərazilərdə nəzarətsiz daşqınlara və genişmiqyaslı miqrasiyaya səbəb olacaq.
Alimlər xəbərdarlıq edirlər ki, karbon emissiyaları təcili şəkildə azaldılmadıqda, geri dönməz zərər qaçılmazdır.
Şayəstə Hüseynova
