ABŞ bildirir ki, o, Qərb müttəfiqlərinə Ukraynanı Amerika istehsalı olan F-16-lar da daxil olmaqla qabaqcıl döyüş təyyarələri ilə təchiz etməyə Kiyevə böyük dəstək verəcək.
Elchi.az BBC News-a istinadən xəbər verir ki, Milli təhlükəsizlik müşaviri Jake Sullivan, prezident Co Baydenin cümə günü Yaponiyada blokun sammitində “G7 həmkarlarını” qərarla bağlı məlumatlandırdığını söyləyib.
Cənab Sullivan deyib ki, ABŞ əsgərləri Kiyev pilotlarına reaktiv təyyarələrdən istifadə etmək üçün təlim keçəcəklər.
Ukrayna uzun müddət qabaqcıl təyyarələr axtarırdı və prezident Vladimir Zelenski bu addımı “tarixi qərar” kimi qiymətləndirib.
Qanuni olaraq, ölkələr Amerikanın hərbi texnikasını yalnız ABŞ-ın icazəsi ilə sata və ya yenidən ixrac edə bilər, buna görə də bu qərar digər dövlətlərin mövcud F-16 ehtiyatlarını Ukraynaya göndərməsinin yolunu təmizləyir.
Lakin hələlik heç bir hökumət Kiyevə qabaqcıl döyüş təyyarələri verəcəyini təsdiqləməyib.
Cənab Sullivan Xirosimada jurnalistlərə bildirib ki, ABŞ və müttəfiqləri indiyədək “Ukraynanı sistem silahı ilə təmin etməyə və onun bu yaz və yay hücum əməliyyatları keçirməsi üçün təlim keçməyə diqqət yetiriblər”.
“Təlim yaxın aylarda davam etdikcə, biz müttəfiqlərimizlə birlikdə təyyarələrin nə vaxt çatdırılacağını, kimin və nə qədər tədarük edəcəyini müəyyənləşdirəcəyik”.
Ukrayna dəfələrlə Qərb müttəfiqlərini Rusiyaya qarşı mübarizədə, reaktiv təyyarələrlə təmin etmək üçün lobbiçilik edib.
Şənbə günü rəsmi açıqlamadan əvvəl prezident Zelenski bildirib ki, təyyarələr “ordumuzu göydə çox gücləndirəcək”.
O, şənbə günü gəldiyi Xirosimada G7 sammitində planın “praktiki icrasını müzakirə etməyi” səbirsizliklə gözlədiyini söyləyib.
NATO-ya üzv olan bəzi ölkələr Ukraynaya təyyarələrin verilməsinin Rusiya ilə birbaşa qarşıdurma riski yaradaraq müharibənin qızışdırılması kimi qiymətləndiriləcəyindən narahat olduqlarını bildiriblər.
Cənab Sullivan jurnalistlərə deyib ki, ABŞ döyüş meydanında lazım olduğu kimi Kiyevə silah verib və qırıcı təyyarələrə yol açmaq qərarı münaqişənin yeni mərhələyə qədəm qoyduğunu göstərir.
“İndi biz çatdıracağımızı söylədiyimiz hər şeyi çatdırdıq, ona görə də ukraynalıları əks-hücum yolu ilə döyüş meydanında irəliləyiş əldə etmək vəziyyətinə gətirdik. Biz yola baxmağın və deməyin vaxtı gəldiyi bir məqama çatdıq. Rusiya təcavüzündən müdafiə etmək üçün gələcək qüvvələrin bir hissəsi kimi Ukraynaya nə lazımdır”, – o bildirib.
Cənab Sullivan həmçinin Ukraynanın aldığı hər hansı təyyarənin yalnız müdafiə məqsədləri üçün istifadə ediləcəyini və ABŞ-ın Rusiya ərazisinə hücumlara nə imkan verməyəcəyini, nə də dəstək verəcəyini bildirib.
Ukraynaya qırıcı təyyarələrin verilməsinin çətinlikləri
ABŞ-ın siyasətindəki dəyişiklik əhəmiyyətli olsa da, F-16 təyyarələrini idarə etmək üçün pilotlara təlim keçmək vaxt aparacaq.
Ukraynada hazırda təyyarələrdən daha çox təlim keçmiş qırıcı pilotlar var, lakin hətta təcrübəli qırıcı pilotların yeni təyyarədə təlimi dörd aya qədər çəkə bilər.
F-16 bir sıra Avropa və Yaxın Şərq dövlətləri, eləcə də hələ də təyyarə istehsal edən ABŞ tərəfindən geniş şəkildə istifadə olunur.
Böyük Britaniya, Hollandiya, Belçika və Danimarka da ABŞ-ın bu addımını alqışlayıb.
Böyük Britaniyanın baş naziri Rishi Sunak “Twitter” səhifəsində yazıb: “Böyük Britaniya ABŞ və Hollandiya, Belçika və Danimarka ilə birlikdə Ukraynaya lazım olan döyüş hava qabiliyyətini əldə etmək üçün çalışacaq”.
Böyük Britaniyanın öz hava qüvvələrinin tərkibində heç bir F-16 yoxdur.
Danimarka da indi pilotların təliminə dəstək verə biləcəyini açıqladı, lakin Ukraynaya hər hansı təyyarə göndərib-göndərməyəcəyini təsdiqləməyib. Danimarka Hərbi Hava Qüvvələrində 40 F-16 var, onlardan 30-u işləyir.
Bu həftənin əvvəlində cənab Sunak və Hollandiyanın baş naziri Mark Rutte Ukraynaya döyüş təyyarəsi dəstəyi vermək üçün “beynəlxalq koalisiya” quracaqlarını bildiriblər.
Cənab Sunak bildirib ki, Böyük Britaniya ukraynalı pilotların hazırlanması üçün uçuş məktəbi yaradacaq. Fransa lideri Emmanuel Macron, ölkəsinin də eyni şeyi etməyə hazır olduğunu, lakin təyyarələr təmin etməyəcəyini söyləyib.
Təyyarələrin göndərilməsinə qarşı çıxanların bəziləri texniki xidmət problemləri ətrafında cəmləşib, keçmiş NATO rəsmisi Dr Jamie Shea demək olar ki, hər döyüşdən sonra onların geniş texniki xidmət tələb olunduğunu söyləyib.
Ukraynaya hansı silahlar verilir?
Ukrayna səmasında rus təyyarələri ilə duel
Rusiyanın tammiqyaslı işğalının başlanğıcında Ukraynanın təxminən 120 döyüş qabiliyyətinə malik təyyarəsi olduğu güman edilirdi – əsasən köhnə Sovet dövründən qalma MiQ-29 və Su-27-lərdən ibarətdir.
Lakin rəsmilər deyirlər ki, Moskvanın hava gücünə uyğun gəlmək üçün onlara 200-ə qədər təyyarə lazımdır ki, bu da Kiyevinkindən beş-altı dəfə çoxdur.
Cənab Zelenski ilk növbədə müttəfiqlərindən F-16-lar istəyir. İlk dəfə 1970-ci illərdə qurulan reaktiv təyyarə səsdən iki dəfə yüksək sürətlə hərəkət edə bilir və havada və ya yerdəki hədəfləri vura bilir.
Mütəxəssislər deyirlər ki, F-16 kimi müasir qırıcılar Ukraynaya Rusiya xəttinin arxasına zərbə endirməyə kömək edəcək.
Bu ilin əvvəlində bəzi Şərqi Avropa ölkələri Ukraynaya Sovet dövründən qalma Mig qırıcı təyyarələri göndərib.
Nuranə Məmmədova