Xalq şairi Fikrət Qocanın 80 illik yubileyinə gedirdik. Köhnə tanışım olan gül dükanlarından birinin müdirinə zəng elədim ki, Filarmoniyaya bir dəstə gül göndər, Fikrət Qocanı təbrik edək. Soruşdu ki, Fikrət Xocalı kimdir? Dedim “Xocalı yox, Qoca”. Dedi ki, adının ziyanı yoxdur ey, sənəti nədir, alimdir, rəssamdır, artistdir, onu bilək, ona uyğun gül düzəldək. Məni bu söz yaman tutdu. Demək 80 il xalqa xidmət etmiş bu boyda xalq şairini xalq tanımır… Dərdimi bölüşdüm, təsəlli verdilər ki, gülçüdür də, tanımaya bilər. Dedim axı bu, gül dükanının müdiridir, adamlarla daim ünsiyyətdə olan birisidir, lap elə sıravi vətəndaşdır, xalq şairini niyə tanımasın? Yadıma rəhmətlik Nüsrət Kəsəmənlinin bir söhbəti düşdü.
Danışırdı ki, 70-ci illərdə çox aktual olan bir məsələyə görə gənc şairlərlə mübahisəmiz düşdü: hansı xalq öz şairini, yazıçısını daha yaxşı yanıyır. Tənbəllik eləməyib 3-4 gənc şair mindik qatara, getdik Tiflisə. Vağzalda taksiyə oturub dedik Nodar Dumbadzenin evinə gedirik. Sürücü əlavə sual vermədi, bütün yolu Dumbadzenin şəxsiyyətindən, əsərlərindən danışa-danışa bizi düz məşhur yazıçını evinə gətirdi:” Burdan qalxın, 3-cü mərtəbə, sağ qapı”-deyib, sağollaşdı.
Bizim Dumbadzenin evində bir işimiz yox idi, həm də vağzal taksilərinin çoxbilmiş olduğunun bizim planımıza təsir edəcəyini düşünüb, yoldan keçən taksiyə əl elədik və Qriqori Abaşidzenin evinə sürməyi xahiş etdik. Tərəddüdsüz ora da gedib çıxdıq. Oradan qədim Azərbaycan şəhərinə gedib, İrəvanda da həmin münasibəti görəndən sonra Bakıya qayıtdıq. Vağzalda taksi şoferinə dedik ki, Bəxtiyar Vahabzadənin evinə gedirik. Kişi tərs-tərs üzümüzə baxdı:” Elə bil kəndə gəlmisiniz. Bəxtiyar Babazadədi, nədi, adresini deyin, aparım da.” Ordan düşüb başqa maşına oturduq, İsmayıl Şıxlı dedik, tanımadı, Mirzə İbrahimovun evinin yerini bilmədi, Rəsul Rza da, Mehdi Hüseyn də belə oldu…
Doğrusu o zamanlar düşünürdüm ki, bu, milli mentalitetlə, genetikayla bağlı məsələdir, şəxsiyyətləri qiymətləndirmək bəzi xalqların qanında, canındadır. Ancaq sərhədlər aşılandan və bizimlə qanı bir, canı bir olan türklərin milli dəyərlərə, bayrağa, himnə, şəxsiyyətlərə olan münasibətini görəndən sonra əmin oldum ki, təəssübkeşlik təbliğatla, təqdimatla və daha bir “tə” olan tərbiyə ilə bağlı məsələdir. Uşağa nəyi öyrədirsən, necə tərbiyə edirsən, onu da gördüyün kimi, müəllimdən televiziyaya kimi nəyi təbliğ ediriksə, millət də onu öyrənir.
O gün böyük rollar yaratmış xalq artistimiz Nuriyyə Əhmədova kirayədə yaşadığı evdə vəfat etdi. Sakit, səssiz, 5-10 nəfərin müşayəti ilə Şüvəlandakı kənd qəbiristanlığında dəfn olundu. Eynən Masallının ucqar kəndində dəfn edilən rəhmətlik xalq artisti İlham Əsgərov kimi…
Nuriyyə xanımdan bir gün sonra qardaş Türkiyənin “Xalq artisti” olmayan aktyoru Levent Kırca vəfat etdi. Türkiyə üçün az qala milli matəm kimi qeyd edilən bu hadisəyə ölkənin böyük siyasi və ictimi xadimləri qatıldı, cənazə dövlət bayraqları və minlərlə insanın müşayəti ilə, böyük ehtiramla yola salındı, dəfn mərasimi izdihamla mərkəzi Zincirlikuyu qəbiristanlığında keçirildi…
Görəsən biz niyə beləyik? Öz şəxsiyyətlərimizi niyə qədərincə dəyərləndirə bilmirik? Məncə, günahın tam olmasa da,bir hissəsi kütləvi informasiya vasitələrindədir. Fikir vermişəm ki, söhbət düşəndə, gənclər televiziya verilişlərində tez-tez haqqında danışılan 2-3 nəfər Milli Qəhrəmanın adını çəkə bilir. Qalan 210 nəfəri demək olar ki, tanımırlar. Rəqsanənin üçüncü uşağının hansı kişidən olduğunu bilənlər 3 milli qəhrəmanın adını bilmir, “hamıya ağıl öyrədən” Əli Mirəliyev və Elza Seyidcahan on akademikdən daha məşhurdurlar və s., və s.
Fikrət Qocanı Fikrət Xocalı kimi tanıyanlar bu mənəvi faciənin Xocalı faciəsindən kiçik olmadığını bilirmi? Türklərin müdriklərə, müəllimlərə dediyi “xoca” statusunu daşıyanlar bu faciədə özünü günahkar sayırmı?