arXiv: qütb tipli katastrofik dəyişən aşkar edilib.
Elchi.az xəbər verir ki, Potsdamdakı Leybniz adına Astrofizika İnstitutunun alimləri Yerdən üç min işıq ilindən çox məsafədə qütb tipli yeni fəlakətli dəyişən aşkar ediblər. Kəşf haqqında arXiv preprint serverində dərc olunan məqalədə məlumat verilib.
Fəlakətli dəyişənlər (CV) ağ cırtdan və normal yoldaş ulduzdan ibarət ikili ulduz sistemləridir. Onların parlaqlığı qeyri-bərabər olaraq bir neçə dəfə artır və sonra yenidən istirahət vəziyyətinə qədər azalır. Qütblər ağ cırtdanlarda çox güclü maqnit sahəsinin olması ilə digər oxşar obyektlərdən fərqlənən CV alt sinfinə aiddir.
Tədqiqatçılar XMM-Nyuton rentgen teleskopunun müşahidə məlumatlarını təhlil etdilər və onu Gaia Data Release 3-də təqdim olunan namizəd kataklizm dəyişənlərinin kataloqu ilə müqayisə etdilər.
Obyektlərdən birinin parlaqlığında iki ayrı enmə müəyyən edilib və bu, 112,4 dəqiqəlik dəqiq dövrlə təkrarlanan nümunəni göstərir. Bu çökmələr donor ulduz tərəfindən ağ cırtdanın tutulması və ya yığılma axını ilə ağ cırtdanda toplanma bölgəsinin qaralması nəticəsində yarana bilər.
Yeni fəlakətli dəyişən XMM J152737.4-205305.9 (qısaldılmış XMM 152737) olaraq təyin olundu. Bu qütb Yerdən təqribən 3770 işıq ili uzaqdadır və onun rentgen parlaqlığının saniyədə 30 ilə 60 milyard (onun 30-cu gücü) erg arasında olduğu təxmin edilir. Ağ cırtdan və ikinci dərəcəli ulduzun kütləsinin müvafiq olaraq 0,8 və 0,14 günəş kütləsi olduğu təxmin edilir.
Şayəstə Hüseynova