İranın ən yaşlı və təcrübəli siyasətçisinin birdən-birə “tabu” mövzulara girməsinin arxasındakı səbəblər; onu şiə olmamaqda və xarici güclərdən təlimat almaqda suçladılar
İranın keçmiş prezidenti, Mütəxəssislər Məclisinin (Şurayi Xubreqan) sədri Ayətullah Haşimi Rəfsəncani sükutu pozub. İki gün əvvəl yerli mediaya müsahibə verən nüfuzlu siyasətçi bir çox məsələlərdən, o cümlədən İran-ABŞ danışıqlarından, qarşıdakı seçkilərdən və gözlənilmədən İranda növbəti ali dini lider seçkilərindən danışıb. Bu isə gözlənilməz olub. Çünki bu kimi mövzular adətən İranda çox da müzakirə olunmur, daha doğrusu rəsmilər tərəfindən gündəmə gətirilmir. Çünki hazırkı ali dini lider bu vəzifəyə ömürlük seçilib, ondan sonrakı rəhbər barədə müzakirələr o qədər də xoş qarşılanmır və məlum olduğu kimi, daha çox gizlində müzakirə olunur.
İndi isə Rəfsəncani qəflətən belə bir müzakirələrin getdiyini açıqlayıb. Əlbəttə, burda bir sıra amillər var. Məsələn, Rəfsəncaninin oğlu barədə həbs qərarının verilməsi, iki aydan sonra keçiriləcək parlament və “Xubreqan” seçkiləri və sair.
Bir müddətdir susan Haşimi Rəfsəncaninin birdən-birə gündəmə gəlib xeyli dərəcədə açıq danışması dünya mediasının diqqətini çəkib. Uzun illərin təcrübəli siyasətçisi və hazırda çox ciddi post tutan Rəfsəncani deyib ki, “Xubreqan” üzvləri yeni liderin kimliyi mövzusunda müzakirələr aparır. Eyni zamanda bildirib ki, məclis üzvləri yeni liderin seçimi ilə bağlı şərait yetişəndə öz üzərlərinə düşəni edəcəklər. Hazırda namizədlərin araşdırıldığını deyən Rəfsəncani liderliyə namizədlərin də adlarının müəyyən olunması üçün qrup formalaşdırıldığını əlavə edib.
Bundan başqa Rəfsəncani müsahibəsində ilk dəfə olaraq İranın İraq və Əfqanıstanda ABŞ-la əməkdaşlıq etdiyini, hər iki ölkənin konstitusiyasının hazırlanmasında Tehran-Vaşinqton əməkdaşlığının olduğunu bildirib. Sitat: “Əfqanıstanda Taliban savaşından sonra yeni mövzular gündəmə gələndə biz ABŞ-la əməkdaşıq və danışıqlar apardıq. Hər iki yerdə danışıqlarımız faydalı oldu və hər iki ölkə üçün yaxşı bir konstitusiya hazırlaya bildik”.
Rəfsəncani hazırda başqa mövzularda Amerika ilə danışıqların davam etdiyini əlavə edib. Eyni zamanda deyib ki, İran və ABŞ arasında nüvə danışıqları Həsən Ruhani prezident seçilməmişdən öncə başladılıb və Ali dini liderin tövsiyəsi ilə həyata keçirilib. Bütün bu açıqlamalar birmənalı olaraq İran dövlətinin hazırkı rəhbərliyinin yürütdüyü siyasi xəttə ziddir, daha doğrusu onları zərbə altında qoyur.
Rəfsəncani təcrübəli siyasi xadimdir və uzun illər İranın rəhbərliyində təmsil olunub. Onun seçkilərə iki ay qalmış gündəmə gələrək İran və dünya üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edən siyasi məsələlərə toxunması təbii ki, təsadüf deyil. Məlum olduğu kimi, Rəfsəncani və onunla eyni komanda da olan Ruhani fevraldakı seçkilərə ciddi şəkildə hazırlaşır. Məhz bu seçkilərdə onlar mühafizəkar qanadın parlamentdəki çoxluğunu sıxışdırmağa nail olacaqlarına ümid edirlər. Ruhani və komandası hazırda Amerika ilə nüvə anlaşması və onun ardınca sanksiyaların yumşaldılması ilə İran cəmiyyətində nüfuzunu artıra bilib. “İslahatçıların” əsas ümidləri də məhz sadə xalqın sanksiyaların ləğvinə görə, onları dəstəkləyəcəyinədir. Lakin eyni zamanda siyasi mübarizənin qaydalarına uyğun olaraq, rəqiblərə də ara-sıra zərbə vurmaq lazım gəlir.
Aydın məsələdir ki, mühafizəkar dairələr Ruhani və komandasının Qərblə daha da yaxınlaşmasından narazıdırlar. Bu, İranın anti-Qərb siyasi kursu, inqilab ideyaları üçün əks-təbliğat rolunu oynaya bilər. Bu səbəbdən də hazırkı hökumətin Qərblə yumşalma tərəfdarı addımları mühafizəkar siyasi cinahdan sərt tənqidə səbəb olur.
Bir qədər əvvəl İranda ən nüfuzlu yarı hərbi birləşmə olan “Bəsic” (inqilab könüllüləri) lideri, istefada olan general Məhəmməd Rza Nəqdi Rəfsəncanini sərt tənqid edib. Onu şiə olmamaqda, xarici ölkələrdən təlimat almaqda ittiham edib.
Görünür ki, digər rəsmilərdən fərqli olaraq dövlət postu tutmayan Nəqdi daha sərbəst olduğunu hiss etdiyi üçün Rəfsəncani barəsində bu şəkildə açıq işarələrlə danışmağa başlayıb. Rəfsəncani isə bu şəkildə rəqiblərinə danışmağa başlayacağı təqdirdə səs-küy yarada biləcəyi mesajı verir.
Qeyd edək ki, İranda parlament və “Xubreqan” seçkiləri gələn ilin fevralın sonlarında keçiriləcək. 26 fevralda keçiriləcək seçkilərdə həm ölkə parlamenti formalaşacaq, həm də 82 nəfərlik Mütəxəssislər Məclisi formalaşacaq. Qeyd edək ki, İran konstitusiyasına görə, ali dini lideri məhz Mütəxəssislər Məclisi (Xubreqan) seçir. Bu mənada gələn il fevralın 26-da keçiriləcək seçkilər İranın gələcək taleyində həlledici təsiri ola biləcək bir hadisə hesab olunur. Göründüyü kimi, hər iki tərəf seçkilər yaxınlaşdıqca daha açıq və sərt olmağa başlayıb. Ancaq İran siyasətində bir mühüm məqam nəzərdən qaçırılmamalıdır. O da ən üstün səlahiyyətləri olan ali dini liderdir. Hər nə qədər nüfuzlu siyasətçi olsa da, Rəfsəncani Ayətullah Xameneyinin indi İran dövləti üzərindəki gücünü bilir və buna görə də, ehtiyatlı davranır, yalnız hərdən özünün gücünü göstərməyə çalışır.
Görünən budur ki, seçkilər yaxınlaşdıqca tərəflərin hücumları daha da artacaq.
İranın ən yaşlı və təcrübəli siyasətçisinin birdən-birə “tabu” mövzulara girməsinin arxasındakı səbəblər; onu şiə olmamaqda və xarici güclərdən təlimat almaqda suçladılar
İranın keçmiş prezidenti, Mütəxəssislər Məclisinin (Şurayi Xubreqan) sədri Ayətullah Haşimi Rəfsəncani sükutu pozub. İki gün əvvəl yerli mediaya müsahibə verən nüfuzlu siyasətçi bir çox məsələlərdən, o cümlədən İran-ABŞ danışıqlarından, qarşıdakı seçkilərdən və gözlənilmədən İranda növbəti ali dini lider seçkilərindən danışıb. Bu isə gözlənilməz olub. Çünki bu kimi mövzular adətən İranda çox da müzakirə olunmur, daha doğrusu rəsmilər tərəfindən gündəmə gətirilmir. Çünki hazırkı ali dini lider bu vəzifəyə ömürlük seçilib, ondan sonrakı rəhbər barədə müzakirələr o qədər də xoş qarşılanmır və məlum olduğu kimi, daha çox gizlində müzakirə olunur.
İndi isə Rəfsəncani qəflətən belə bir müzakirələrin getdiyini açıqlayıb. Əlbəttə, burda bir sıra amillər var. Məsələn, Rəfsəncaninin oğlu barədə həbs qərarının verilməsi, iki aydan sonra keçiriləcək parlament və “Xubreqan” seçkiləri və sair.
Bir müddətdir susan Haşimi Rəfsəncaninin birdən-birə gündəmə gəlib xeyli dərəcədə açıq danışması dünya mediasının diqqətini çəkib. Uzun illərin təcrübəli siyasətçisi və hazırda çox ciddi post tutan Rəfsəncani deyib ki, “Xubreqan” üzvləri yeni liderin kimliyi mövzusunda müzakirələr aparır. Eyni zamanda bildirib ki, məclis üzvləri yeni liderin seçimi ilə bağlı şərait yetişəndə öz üzərlərinə düşəni edəcəklər. Hazırda namizədlərin araşdırıldığını deyən Rəfsəncani liderliyə namizədlərin də adlarının müəyyən olunması üçün qrup formalaşdırıldığını əlavə edib.
Bundan başqa Rəfsəncani müsahibəsində ilk dəfə olaraq İranın İraq və Əfqanıstanda ABŞ-la əməkdaşlıq etdiyini, hər iki ölkənin konstitusiyasının hazırlanmasında Tehran-Vaşinqton əməkdaşlığının olduğunu bildirib. Sitat: “Əfqanıstanda Taliban savaşından sonra yeni mövzular gündəmə gələndə biz ABŞ-la əməkdaşıq və danışıqlar apardıq. Hər iki yerdə danışıqlarımız faydalı oldu və hər iki ölkə üçün yaxşı bir konstitusiya hazırlaya bildik”.
Rəfsəncani hazırda başqa mövzularda Amerika ilə danışıqların davam etdiyini əlavə edib. Eyni zamanda deyib ki, İran və ABŞ arasında nüvə danışıqları Həsən Ruhani prezident seçilməmişdən öncə başladılıb və Ali dini liderin tövsiyəsi ilə həyata keçirilib. Bütün bu açıqlamalar birmənalı olaraq İran dövlətinin hazırkı rəhbərliyinin yürütdüyü siyasi xəttə ziddir, daha doğrusu onları zərbə altında qoyur.
Rəfsəncani təcrübəli siyasi xadimdir və uzun illər İranın rəhbərliyində təmsil olunub. Onun seçkilərə iki ay qalmış gündəmə gələrək İran və dünya üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edən siyasi məsələlərə toxunması təbii ki, təsadüf deyil. Məlum olduğu kimi, Rəfsəncani və onunla eyni komanda da olan Ruhani fevraldakı seçkilərə ciddi şəkildə hazırlaşır. Məhz bu seçkilərdə onlar mühafizəkar qanadın parlamentdəki çoxluğunu sıxışdırmağa nail olacaqlarına ümid edirlər. Ruhani və komandası hazırda Amerika ilə nüvə anlaşması və onun ardınca sanksiyaların yumşaldılması ilə İran cəmiyyətində nüfuzunu artıra bilib. “İslahatçıların” əsas ümidləri də məhz sadə xalqın sanksiyaların ləğvinə görə, onları dəstəkləyəcəyinədir. Lakin eyni zamanda siyasi mübarizənin qaydalarına uyğun olaraq, rəqiblərə də ara-sıra zərbə vurmaq lazım gəlir.
Aydın məsələdir ki, mühafizəkar dairələr Ruhani və komandasının Qərblə daha da yaxınlaşmasından narazıdırlar. Bu, İranın anti-Qərb siyasi kursu, inqilab ideyaları üçün əks-təbliğat rolunu oynaya bilər. Bu səbəbdən də hazırkı hökumətin Qərblə yumşalma tərəfdarı addımları mühafizəkar siyasi cinahdan sərt tənqidə səbəb olur.
Bir qədər əvvəl İranda ən nüfuzlu yarı hərbi birləşmə olan “Bəsic” (inqilab könüllüləri) lideri, istefada olan general Məhəmməd Rza Nəqdi Rəfsəncanini sərt tənqid edib. Onu şiə olmamaqda, xarici ölkələrdən təlimat almaqda ittiham edib.
Görünür ki, digər rəsmilərdən fərqli olaraq dövlət postu tutmayan Nəqdi daha sərbəst olduğunu hiss etdiyi üçün Rəfsəncani barəsində bu şəkildə açıq işarələrlə danışmağa başlayıb. Rəfsəncani isə bu şəkildə rəqiblərinə danışmağa başlayacağı təqdirdə səs-küy yarada biləcəyi mesajı verir.
Qeyd edək ki, İranda parlament və “Xubreqan” seçkiləri gələn ilin fevralın sonlarında keçiriləcək. 26 fevralda keçiriləcək seçkilərdə həm ölkə parlamenti formalaşacaq, həm də 82 nəfərlik Mütəxəssislər Məclisi formalaşacaq. Qeyd edək ki, İran konstitusiyasına görə, ali dini lideri məhz Mütəxəssislər Məclisi (Xubreqan) seçir. Bu mənada gələn il fevralın 26-da keçiriləcək seçkilər İranın gələcək taleyində həlledici təsiri ola biləcək bir hadisə hesab olunur. Göründüyü kimi, hər iki tərəf seçkilər yaxınlaşdıqca daha açıq və sərt olmağa başlayıb. Ancaq İran siyasətində bir mühüm məqam nəzərdən qaçırılmamalıdır. O da ən üstün səlahiyyətləri olan ali dini liderdir. Hər nə qədər nüfuzlu siyasətçi olsa da, Rəfsəncani Ayətullah Xameneyinin indi İran dövləti üzərindəki gücünü bilir və buna görə də, ehtiyatlı davranır, yalnız hərdən özünün gücünü göstərməyə çalışır.
Görünən budur ki, seçkilər yaxınlaşdıqca tərəflərin hücumları daha da artacaq.