NATO-nun baş katibi bildirib ki, Avropa və ABŞ bir-birinə ehtiyac duyur və “birlikdə daha güclüdür”.
Elchi.az “BBC News”a istinadən xəbər verir ki, Yens Stoltenberq alyansın 75 illik yubileyi münasibətilə keçirilən mərasimdə çıxış edib.
ABŞ Avropanı təhlükəsizliklə təmin etsə də, o, Avropalı müttəfiqlərinin hərbi qüvvələrinə, kəşfiyyat məlumatlarına və diplomatik rıçaqlarına da ehtiyac duyduğunu söylədi.
“Mən tək Avropaya inanmadığım kimi, Amerikaya da inanmıram” dedi cənab Stoltenberq.
“Mən NATO-da Amerika və Avropaya birlikdə inanıram, çünki biz birlikdə daha güclü və təhlükəsizik”.
NATO rəhbərinin açıqlamaları alyansın Ukraynaya uzunmüddətli hərbi dəstək vermək üçün 100 milyard avroluq (86 milyard funt sterlinq) beş illik fond hesab etdiyi bir vaxtda gəldi, ona görə də Kiyevə yardım nə ABŞ, nə də digər NATO dövlətlərindəki siyasi dəyişikliklərlə təhlükə altına düşmür.
60 milyard dollarlıq (47 milyard funt sterlinq) ABŞ paketi Respublikaçı qanunvericilərin, eləcə də müharibəni “bir gündə” bitirməkdən danışan Respublikaçı prezidentliyə namizəd Donald Trampın müqaviməti səbəbindən Konqresdə aylardır dayandırılıb.
Çıxışı zamanı cənab Stoltenberq bildirib ki, NATO yarandığı vaxtda 12 ölkədən 32-yə yüksəldiyi üçün “nəsə düzgün edir”. Onun ən yeni üzvləri İsveç və Finlandiya Rusiyanın tammiqyaslı fəaliyyəti nəticəsində neytrallıqdan əl çəkərək alyansa qoşulublar.
Kremlin sözçüsü Dmitri Peskov çıxışına cavab olaraq bildirib ki, alyans artıq Ukrayna ətrafındakı münaqişəyə “iştirak etdiyi” üçün Rusiya ilə NATO arasında münasibətlər “birbaşa qarşıdurma səviyyəsinə düşüb”.
Cənab Peskov NATO-nun müdafiə xarakterli alyans olmasına baxmayaraq, onun “ABŞ tərəfindən qarşıdurma vasitəsi kimi düşünülmüş, konfiqurasiya edilmiş, yaradılmış və idarə edildiyini” və hazırda “sabitliyi pozan element” olduğunu iddia edib.
32 üzvlü alyans Ukraynaya uzunmüddətli hərbi dəstək planlamasına başlamağa razılaşıb.
Bir neçə ölkə bu təşəbbüsü yalnız nəzəri cəhətdən dəstəkləyib. Rusiya ilə sıx əlaqələr saxlayan Macarıstan xəbərdarlıq edib ki, NATO-nun “alyansı müharibəyə yaxınlaşdıran və ya onu müdafiədən hücum koalisiyasına keçirə biləcək heç bir təklifini” dəstəkləməyəcək.
Macarıstan hökuməti uzun müddətdir ki, Ukraynanın Rusiyaya qarşı mübarizəsini maliyyələşdirmək üçün beynəlxalq təşəbbüslərdən uzaqlaşmağa çalışır və bir müddətdir ki, Aİ-nin Ukraynaya 50 milyard avroluq (43 milyard funt sterlinq) yardım paketi təqdim etmək planını bloklayır.
Cənab Stoltenberq dəstəyin çərçivəsinin hələ həll edilmədiyini etiraf etdi, lakin NATO xarici işlər nazirlərinin bu prinsip üzərində razılaşdıqlarını söylədi: “Səhv etməyin, Ukrayna indi və uzun müddət ərzində NATO-nun dəstəyinə arxalana bilər”.
Ukraynanın xarici işlər naziri Dmitri Kuleba NATO-nun mənzil-qərargahında jurnalistlərə deyib ki, o, NATO-nun ad günü şənliyini pozmaq istəməsə də, ölkəsinin hava hücumundan müdafiə sistemlərinin, xüsusən Patriot raketlərinin təkmilləşdirilməsində köməyə ehtiyacı var.
“Ukraynalıların həyatını xilas etmək, Ukrayna iqtisadiyyatını xilas etmək və Ukrayna şəhərlərini xilas etmək Patriotların və digər hava hücumundan müdafiə sistemlərinin mövcudluğundan asılıdır”, – cənab Kuleba bildirib.
Hava üstünlüyünə malik olmayan və nəhəng Rusiya müdafiəsi ilə üzləşən Ukraynanın əks-hücum meydançası keçən il dayanıb və indi şərqdə cəbhə xəttində silahla məğlub olmaq riski altındadır.
Ağ Evin dekabrda verdiyi məlumata görə, ABŞ Ukraynaya digər NATO dövlətlərindən daha çox maliyyə yardımı edib – 2022-ci il işğalından bu yana 44 milyard dollardan (34 milyard funt-sterlinq) çox. Bununla belə, onun yardımı indi prezident seçkilərinə aylar qalmış siyasi qalmaqala səbəb olub.
Respublikaçı namizəd Donald Tramp tez-tez xərclərin səviyyəsini tənqid edib. O, həmçinin uzun müddətdir ki, ABŞ-ın alyansın qalan hissəsinə nisbətən daha çox maliyyə yükü daşıdığından şikayətlənir.
NATO üzvlərinin üçdə ikisindən az hissəsi 2%-lik maliyyə hədəfinə çatmaq yolundadır.
NATO-nun Avropadakı müttəfiqlərinin ABŞ üçün əhəmiyyətini vurğulayan cənab Stoltenberq qeyd edib ki, 2001-ci ildə 11 sentyabr hücumlarından sonra Amerikanın müttəfiqləri onun köməyinə gəlib.
Rusiyaya ən yaxın NATO müttəfiqləri silahlı qüvvələrini gücləndirmək üçün səylərini artırıblar.
Norveç hərbi xidmətə çağırılan əsgərlərinin sayını artırır, Danimarka isə qadınların hərbi xidmətə çağırışını genişləndirmək və xidmət müddətini artırmaq niyyətində olduğunu bildirir. Latviya və İsveç bu yaxınlarda hərbi xidmətə yenidən başladılar, Litva isə 2014-cü ildə Rusiyanın Krımı ilhaqından sonra onu geri qaytardı.
Nuranə Məmmədova