Xatirə Rəhimbəyli
Kəsədən gedəcəyəm. Biz hansı ədəbiyyatı yaratmalıyıq, azərbaycandillİ Braziliya, Argentina, İngilis, Fransız, Alman, Rus… yoxsa Azərbaycan ədəbiyyatını?!
İndi kiminsə dünyaca ünlü olub, yuxarıda adlarıni çəkdiyim xalqların ödülünü alıb, beş-üç manat pul qazanmağından ötrü milli-mənəvi dəyərlərimizi ayaq altınamı almalıyıq?!
Təsəvvür edin ki, porno şairlərimizdən biri (qəsdən ad çəkmirəm) gedib onu tərifləyib yaz danasına döndərən hansısa tənqidçinin ailəsinə qonaq. Pa… önəmli şair(yazıçı) gəlib. Milli adət-ənənəmizə görə, nənə gəlib, baba gəlib, əmi, dayı, bibi, xala, şıltaq qızlar, nazlı gəlinlər…
Zarafat deyil, on dənə ölkənin taxta medalını, 20 ölkənin dəstəyini (yəni bu gədənin qulpundan yapışıblar) almış sənətkar qonaq gəlib. Yeyib-içirlər, nəslin ağsaqqalı deyir: ”A bala(nə bilim Babək, Cavanşir, Beyrək, Koroğlu,l ap elə olsun Kərəm, Məcnun – milli kişidi axı, mütləq adlar bu cür olmalıdır) qoy bu balamız (sənətkar balamız) bir şeir oxusun, qulaq asaq.
Tənqidçi bir anasına baxır, bir bacısına, bir də bayaqdan fərəhdən gözləri alışıb yanan arvadına, deyir:
– Dədə, lazım deyil, bəlkə, onun şeirləri bizimçün deyil…
Sözünün qabağında söz deyilmiş ağsaqqal bir az sərt:
– Bə kiminçündü, ə? – Qoy oxusun! – deyir .Yazıq kişi elə bilir sair balası utanır, ona görə narahatdı oğlu. Amma sən saydığını say kişi …
Dünya auditoriyalarında, böyük publika qarşısında sırtıqlaşan gənc “OK”deyib, bir dənə porno şeir guppuldadır e……
…İndi azacıq milli ədəb-ərkanı qalmış tənqidçi nə hala düşür, onunla işim yoxdu, mənim işim məclislədi. Nə baş verdi bu məclisdə, o gədəni döydülərmi, qovdularmı? Yox, məclis iki yerə bölündü .”ProstoMariya”, ”Qvadolupa” və s. (yadımda qalan bunlardır ) serialları ilə nəfəs alanlar ürəyində olsa da “əhsən ” deyəcək , köhnə ağsaqqal, ağbirçəklər əvvəl qızaracaq, sonra qaralacaq, daha sonra bozaracaqlar. Arvad-uşağa bozarıb deyəcəklər ki:
– Yığışdırın, azzz, bu süfrəni, iki saatdı salmısınız, günahdı axı …(deyilənə görə, süfrə mələklərin qolları üzərində açılır, nə qədər gec yığışsa mələklər o qədır çox inciyir )
Arvad-uşaq da əl-ayağa düşəcək, bir də bu məclisə qayıtmamaq üşün az qala süfrədən qab-qacaq boğçası düzəldib aradan çixacaqlar.
Qonağını yola salan tənqidçimiz dədəsinin “ə bala, o qanmır, yazır, bə saa nəəlif ”, – deyə bozarmasının pərtliyini 3-4 gün ürəyində gəzdirəcək və bir də görəcək dədəsinin acığına ona dəhşətli bir yaradıcılıq enerjisi gəlib. O da otuirub bir araşdırma yazacaq, adı da təxminən belə olacaq: “Niyə qadınlarımız fahişə, kişilərimiz … nəydi onun adı … nə isə … olurlar.” Sonda da bir sual üç nida qoyacaq.
Bu dramatik səhnədən sonra çevrilib geri baxdım: Qədim Yunan ədəbiyyatı – Dəvdək , “Avesta” – “Dekameron” – “Dədə Qorqud”,”Xosrov və Şirin”, “Romeo və Cülietta“ – “Leyli və Məcnun”, Mopassan “Eybəcərlər anası ” – H.Cavid “Ana ”… Bu Aleksandır Düma nə qəribə kişiymiş ee, camaat Avropaya axışanda bu da gəlib Azərbaycana və deyib ki, Azərbaycan sözü ilə Qafqaz sözü sinonim sözlərdir …
Və mən – XX əsrin sonu XXI əsrin əvvəllərinin tanınmamış bir ədəbi fiquru kimi belə düşünərəm: Qoy mənəviyyatımız yüksək olsun, idmanımız, iqtisadiyyatımız, siyasətimiz, sənət əsərlərimiz – maddi nə varsa, dünyaya meydan oxusun. Dünya da desin ki, aya, bunları bu qədər ucaldan hansı tərbiyədir, gedir görsün, nə oxuyur, nə yazır, hansı fikrə qulluq edirlər ki, bu cür ucala bilirlər bunlar.
Bu Biləcəridən o taya keçmək istəyənlər də bizlərdəndi də, onlarla da bir dostyana məsləhətləşməm var: Qağa, məndən də yaxşı bilirsiniz ki, bir var ədəb+iyyat, bir də var vulqarizmlər. Bu vulqarizmlər ədəbi dilə daxil deyil. Ya gəlin elə ədəbli olub ədəb+iyyat yaradaq, ya da ədəbiyyat terminini vəziyyətə uyğun dəyişib ya vulqar+iyyat, ya da “porno+iyyat” eləyək.
Ay Allah söhbət bitmək bilmir e…
Bizim sinifdə bir oğlan vardı, çox söyüş söyərdi. Bir dəfə müəllim anasını çağırdı ki, ay flankəs bajı, belə olmaz axı.
Arvadın dedikləri hələ də qulağıda cingildəyir:
– Nağayırsın, güjü yoxdu anası ölmüşün, döyüllər onu, o da cavablarını verə bilmir, söyür dana.
Sözə bax ha, deməli, gücü olmayan söyə bilər…
Şükür bu da son: ”Söz verərkən (deyərkən,yazarkən) tələsmə, çünki SÖZ namusdur”(HZ.ƏLİ(r.a))
Yəni sözlə oynama, sözü oynadıb ucuz şöhrətə qurban vermə, Biləcəridən o taya sözün -namus və qeyrətin üstündən adlama…