“İstehlak bazarındakı bahalaşma elə bir sürət götürüb ki, Azərbaycanda normal yaşamaq hər gün daha da mümkünsüz hala çevrilməkdədir. Xüsusilə gündəlik tələbat mallarının qiymətlərinin, az qalsın həftəlik planla dəyişməsi vəziyyəti dözülməz edib. Marketlər, bazarlar bahalaşmadan od tutub yanır”.
Elchi.az xəbər verir ki, bu fikirləri Azərbaycan Yüksəliş Partiyasının Başqanı (AYP) Anar Əsədli Feysbuk hesabında qeyd edib.
Onun sözlərinə görə, ölkə sanki daha çox, son illər qlobal iqtisadiyyatın sağalmaz yarasına çevrilən idxal inflyasiyasının girovuna çevrilib.
Bununla belə, Azərbaycanda istehsal xərclərinin artması da yerli məhsulların bahalaşmasında əsas rol oynayır. Ötən ildən bu yana tənzimlənən məhsulların – yanacağın və suyun, təbii qazın qiymətlərinin artırılması da istehsalın maya dəyərini yüksəldib. İnflyasiyanı sürətləndirən daha bir amil isə istehlak xərclərinin artması, yəni tələbin yüksəlməsi faktorudur.
Rəsmi rəqəmlərə inansaq, bu ilin yanvar-avqust aylarında Azərbaycanda inflyasiya 12,9% təşkil edib, o cümlədən hökumət iddia edir ki, qida məhsulları üzrə qiymət indeksi 20%-dək artıb. Dövlət Statistika Komitəsi iyun ayında Azərbaycanda 0,1 faizlik deflyasiya qeydə alındığını açıqlayıb. Komitənin yaydığı məlumata görə, 2022-ci ilin yanvar-iyun aylarında istehlak qiymətləri indeksi 2021-ci ilin yanvar-iyun aylarına nisbətən 12,9 faiz artıb. Bu zaman ərzaq məhsulları, içkilər və tütün məmulatları 18,4 faiz, qeyri-ərzaq məhsulları 6,7 faiz, əhaliyə göstərilmiş ödənişli xidmətlər 10,3 faiz bahalaşıb. Məlumatda qeyd olunur ki, cari ilin iyun ayında istehlak qiymətləri indeksi əvvəlki aya nisbətən 99,9 faiz, əvvəlki ilin iyun ayına nisbətən 14,2 faiz təşkil edib”.
A.Əsədlinin sözlərinə görə, iyun ayında ötən ilin eyni ayı ilə müqayisədə ərzaq məhsulları 21,3 faiz, qeyri-ərzaq məhsulları 7,4 faiz, ödənişli xidmətlər 10,9 faiz bahalaşıb:
“Ötən ayda əvvəlki aya nisbətən ayrı-ayrı ərzaq məhsullarından daha çox bahalaşma makaron məmulatlarının, düyünün, vaflinin, peçenyenin, manna yarmasının, kolbasa məmulatlarının, toyuq ətinin, pendirin, qatılaşdırılmış şəkərli südün, kəsmiyin, yumurtanın, günəbaxan və qarğıdalı yağlarının, almanın, kivinin, limonun, şəkər və şəkər tozunun, konfetlərin, qəhvənin, mineral suların, limonadın, pivənin, tütün məmulatlarının, ucuzlaşma isə əsasən mal ətinin, bananın, gilasın, albalının, əriyin, xiyarın, pomidorun, kələmin, bibərin, badımcanın, göy lobyanın, kartofun, soğanın, sarımsağın qiymətlərində müşahidə olunub.
Bununla belə, bahalaşma dalğası qeyd olunan rəqəmləri getdikcə şişirdir ki, bu da ümumi inflyasiya rəqəmini artırmaqda davam edir. Ölkədə mövcud bahalaşmanın iqtisadi aktivlik dərəcəsindən qabaqda getdiyini təsdiqləyən həm də bunun ilin əvvəlindən başlaması faktorudur. Bunlar rəsmi rəqəmlərdir. Halbuki minimum istehlak səbətinə daxil olan ərzaq malları üzrə qiymətlərin real artım səviyyəsi belə deməyə əsas vermir. Apardığımız müşahidələr əsasında deyə bilərik ki, ilin ilk 8 ayının nəticəsinə görə, ölkədə ümumi planda qida və ərzaq məhsulları üzrə real istehlak qiymətləri indeksi rəsmi rəqəmlərdən üç-dörd dəfə çoxdur. Payız-qış mövsümünə doğru tələbatın daha da artacağını nəzərə alsaq, bu rəqəmlərin böyüyəcəyi istisna edilmir”.
Partiya sədri vurğulayıb ki, ölkədə inflyasiya və bahalaşmanın real səviyyəsi açıqlanan rəsmi rəqəmlərdən cox fərqlənir:
“Bunu hər on beş gündən bir alış-veriş mərkəzlərinə, marketlərə, bazara gedərək real müşahidələr aparmaqla da görmək mümkündür. Bəzi istisnaları çıxmaq şərtilə, qlobal iqtisadiyyatda yaşanan bir çox neqativ halları da nəzərə almaqla, bu gün ölkədaxili bazarda baş verənləri təbii bahalaşma da hesab etmək olar.
Hökumət bunun qarşısını inzibati yolla ala bilməz. Bu cür cəhdlər iqtisadiyyatı, sahibkarları ciddi problemlərlə üzləşdirə bilər. Ona görə də, bahalaşmadan sığortalanmaq üçün yalnız əhalinin gəlirləri artırılmalı və bundan ötrü müvafiq addımlar atılmalıdır. Hökumət təcili surətdə təxirəsalınmaz və preventiv addımlar atmasa, iqtisadi böhranın dərinləşməsi və əhalinin pul gəlirlərinin azalması fonunda ciddi sosial partlayışın baş vermə ehtimalı qaçılmaz olacaq”.
Yeganə