Son zamanlar bir çox sənətkarı itirdik.Bu sənətkarların hər birinin dünyalarını dəyişməsi sənət üçün, bütövlükdə mədəniyyətimiz üçün böyük itkidir. Gözlənilməz gedişi ilə ən çox sevdiklərini üzən sənətkarlardan biri də Respublikanın əməkdar artisti Aygün Bəylər oldu. Onun dərin musiqi dramaturgiyası, musiqi səciyyələrinin dəqiqliyi və ifadəliyi, ifaçılıqda nadir ustalıq, səsindəki xüsusi rəngarəngliyi onu böyük maraqla dinləməyi məcbur edirdi insanları. Aygün Bəylər sağlığında tələbələrinə də öyrətməyə çalışırdı bu sənətin sirrlərini. Elə bizim müsahibimiz də, Aygün Bəylərin tələbəsi olmuş gənc müğənni, onun xalqımız üçün yadigar qoyduğu Milli Konservatoriyanın tələbəsi, Anara Məmmədovadır. Beləliklə müsahəbəmizi təqdim edirik.
– Anara xanım, Aygün Bəylərlə tanışlığınız necə yarandı?
– Biz Aygün xanımla tanış olanda bir birimizin qohumu olduğunu bilmirdik. O, İlk dəfə məni öz evinə çağırdı. Ona demişdilər ki, belə bir istedadlı qız var. Evinə qonaq gedəndə özümü hansısa bir doğmamın evində hiss edirdim. Bizə çox səmimi münasibət göstərirdi. O ekranlarda da bunu hiss elətdirirdi. Bir çox müğənnilərdən fərqli olaraq hər kəslə çox sadə, səmimi davranırdı.
– Onunla bağlı ən çox sizə doğma olan hansı xatirələr var?
– Onunla bağlı çox xatirəm var. Hər gün görüşürdük desəm yalan olar. Səhər gedəndə axşam qayıdırdım onlardan. Yarışma boyunca oxuduğum əsərlər onun məsləhəti ilə oxudum. O müşayiət edirdi, mən ifa edirdim. Hətta mahnı müəlliflərdən icazəni belə özü alırdı mənimçün. “Əziz ana” mahnını ifa edəndə mənə onun müşayiəti ilə daha rahat gəlirdi. Elə oldu ki, yarışa çıxmağıma 2/3 gün qalmış özünün müşayiət edəcəyini söylədi məni. Belə sənətkarın mənə görə o yarışmaya gəlməsi hətta məni müşayət etməsi mənimçün gözlənilməz idi. Çünki bizim yarış saatımız 11-də başlayırdı. Orda 20 nəfərə qədər iştirakçı vard idi. Özü ilə ifa aləti də gətirmişdi. Sıravi insanlar kimi iştirakçıların arasında oturdu. Həmin gün o, heç kəsə bildirmədən, səhnə arxasında oturmuşdu. Müşayiət eləyən anda jurilər onun orda olduğunu bildilər. Sonradan səhnəyə qalxdı, mənə olan dəstəyini hər kəsin qarşısında göstərdi. O qucaqlayanda hiss elədim ki, həqiqətən yaxşı oxumuşam.
– Niyə başqa sənətkarlar yox, məhz Aygün Bəylər?
– Bəlkə də böyük səslənəcək. Amma bunu bir çox müğənnilər, incəsənət xadimləri, mədəniyyət işçiləri də deyib, Aygün Bəylər musiqi mədəniyyətimizin dahisidir. Muğamdan heç nə bilmirəm, ondan öyrənməliydim. İçimdə muğama qarşı böyük sevgim var. Aygün Bəylərin bildiyi heç kəsdə yoxdur deyə müəllimim olaraq onu seçdim. O tamam başqa sənətkar idi mənim üçün. O oxuyanda ayrı bir dünyada hiss edirdim özümü. Hal-hazırda təhsil aldığım yerdə müəllimim əməkdar artist Emil Əfrasiyabdır.
Ondan caz üslubunda çox bəhrələnirəm. Lakin Aygün xanım özü həyatda olmasa da öyrəndiyini öyrədib mənə.
– Sizcə niyə dünyasını dəyişəndən sonra bu qədər dəyər verdilər insanlar ona? Sağ ikən yox.
– Sağ ikən onun sənətinin nə qədər böyük olduğunu dilə gətirmək çox çətin idi insanlara. Bəlkə də qısqanırdılar. O qədər sadə idi, heç vaxt ulduz olmaq istəmirdi. Mən həmişə deyirəm ki, onun ulduzu sönmədi, sənətdən “Ay” və “Günəş” getdi. O olmayandan sonra əlbətdə asand olacaq onu tərifləmək. O qayıtmamaq şərti ilə tərk etdi hamımızı. Onun eşitmədiyi təqdirdi onun sənətinin uca tutması daha asandır insanlara.
– O olmasaydı, hansı sənətkar əvəz edirdi onu müəlliminiz kimi?
– Heç kim. Aygün Bəyləri heç kim əvəz etməz. Min sənətkar olsa belə heç kəs onun yerini verməycək mənim üçün. Hər kəsin dediyi kimi, gəldi yaratdı və getdi.
– Necə düşünürsüz, onun geyimi, tərzi olduğu kimi yox, başqa cür olsaydı insanlar yenə bu cür reaksiya göstərərdilərmi ona?
– O geyimi ilə səhnədə olsaydı sənətkar adını qazanmazdı. Təbii ki, hər kəs özünə görə müğənnidir. Hər kəsin öz kütləsi, dinləyiciləri var. Düşünürəm ki, bir çox müğənnilərdə geyim və musiqi vəhdət daşıyır. Bəzilərində geyim musiqini üstələyir hətta. Lakin Aygün xanımda əksinə idi. Onun üçün geyim, görkəm arxa plan, sənət, musiqi, oxumaq ön planda olub. Ona yazılan “Nur içində yat kepkalı qız”, “Nur içində yat kişi qeyrətli xanım” kimi rəylər çıxır qarşıma. Xalq onu elə olduğu kimi sevirdi. O özünü o formada komfortlu hiss edirdi.
– Siz də öz tərzinizi Aygün xanımdan götürmüsünüz?
– Xeyr. Tərs insan püxtələşəndə ortaya çıxır. Mənim də tərzimi zamanında dəyişdirmək istəyənlər oldu. Tərz insanın ruhundan gəlir. Düşünürdüm ki Aygün xanım istədiyi kimi geyinməyəndə başqa paltarlarda sıxılırdı, oxusa belə, əsl Aygün kimi oxumurdu. Bunu özümdə də görürəm, başqa bir tərzdə geyindirsələr istədiyim kimi oxuya bilməyəcəm.
– Bəs onun ailəsi ilə gediş-gəlişiniz var?
– Onun yanına gedib gələndə məni bütün ailəsi tanımışdı. Qiyabi olaraq bir birimizi tanıyırdıq. Aygün xanımı bacılarından, ailəsindən çox bəhz edirdi. Təssüf ki onları canlı olaraq ilk dəfə yas mərasimində gördüm. Canan başqa bir dünyanın uşağı idi. Tərz olaraq Aygünə xanıma çox bənzəyir. Aygün Bəyləri hüzn dolu baxışları var, eynən qızında da bunu gördüm. Hər zaman onun ailəsinin yanında olmağa hazıram. Amma Aygün xanımın yoxluğundan istifadə edib onun ailəsinin ətəyindən yapışan insanlardan da olmaram. Çox deyirlər ki, onun yolunu davam elə. Aygün Bəylərin yolunu davam edə biləcək bir nəfər var, o da onun bacısıdır. Zümrüd xanımın səsində Aygün Bəylərin çalarları var. Bir neçə proqramlarda o Aygün xanımla oxuyum və istəyərdim xalq onun səsini də tanısın. Əlbəttə çiyinlərimdə Aygün Bəylər adı var. Onun adını, sənətini uca etməyə, onun kimi hər yerdə canlı oxumağa bacardığım qədər çalışacam. Aygün xanım mənə çox şey öyrətdi, muğam üçün hələ tezdir deyirdi, təssüf ki onun üçün tez, mənim üçün gec oldu.
– Konservatoriyaya girməyinizdə Aygün xanımın rolu nə qədərdir?
– Konservatoriyaya daxil olmaq istəyəndə o mənə görə çox sevinmişdi. Dövlət imtahanından kənar Musiqi Nəzəriyyəsindən imtahan verməliydim. Musiqi təhsilim ümumiyyətlə yox idi. Aygün xanımın yanına getdim. Mənə görə maraqlanıb, çox araşdırırdı.
Sonra Konservatoriyada görüşcəkdik. O həmin vaxtı gecikmişdi, onda hiss elədim ki, səhəti yaxşı deyil. Bizi xoş qarşıladılar orda. Azər Zeynalovun yanına getdik. Ona məndən bəhz elədi. Azər müəllim özü məni müşayiət elədi, “Ana” mahnısını oxumuşdum. Mənim uğur qazanmağım üçün Aygün xanım çox çalışıb. Onun sayəsində məni Səadət Verdiyevaya (Azərbaycan Milli Konservatoriyasının müəllimi, dosent, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, ifaçılıq fakultəsinin dekanı ) yönləndirdilər. Cəmi 8 dərs Səadət xanımın yanına getdim. Səadət xanımın peşəkarlıq qabiliyyətini burada vurğulamaq istəyərdim. Getdiyim 8 dərsin nəticəsi olaraq 30 sualdan 24 dənə doğru cavab verdim. Bununla da həm özümü, həm də Aygün xanımı sevindirərək Azərbaycan Milli Konservatoriyasına yüksək nəticələrlə qəbul olundum.
Havar Şəfiyeva